LOUSSAPATZ 992 2013-07-13 LOUSSAPATZ THE DAWN
Please scroll down to readable text!
Thank you
Dr. Hrayr Shahinian A skull base surgeon and founder of the Skull Base Institute. He is a pioneer in microsurgical techniques of the brain.
1Ð2È3⁄4äÀ î2¶Ü2äÆ Ø3⁄4æ 3⁄4 oô ø2Ô2øÀ êàìÆ Ø2îÜàô2Ì êáõñÇáÛ ïÝï»ë3Ï3Ý Ù3Ûñ3ù3Õ3ùÁ ÝÏ3ïáõáÕ Ð3É¿åÁ Ù¿Ï ß3μ3ÿ Ç í»ñ ßñç3÷3ÏÙ3Ý Ù¿ç ¿: ö3Ï »Ý ù3Õ3ùÇ μáÉáñ Ùáõïù»ñÝ áõ »Éù»ñÁ: êÝÝ13Ùûñù, 1»Õáñ3Ûù, Ù3ÝÏ3Ï3Ý ëÝáõÝ1, Ñ3ó
»õ3ÛÉÝ ·ïÝ»ÉÁ Ï3ñ»ÉÇ ã¿ ù3Õ3ùÇÝ Ù¿ç: ¿»õ å3ñμ»ñ3μ3ñ éÙμ3ÏáÍáõÃÇõÝÝ»ñáõ Ó3ÛÝ»ñ »Ý ÏÁ ÑÝã»Ý, ë3Ï3ÛÝ 3Û1 3ñ1¿Ý 3é3ç-
áõ3Û å¿ë ãÇ í3Ë»óÝ»ñ. Ñ3Û3ß3ï Ð3É¿åÇ μÝ3ÏÇãÝ»ñáõÝ Ñ3Ù3ñ ûñáõ3Û Ñ3ó ·ïÝ»ÉÁ ·»ñËÝ1Çñ 13ñÓ3Í ¿:
Ð3Û3ëï3Ý»3Ý Tert.am Éáõñ»ñáõ Ï3ÛùÁ Ñ3É¿å3Ñ3Û Çñ 3ÕμÇõñÝ»ñ¿Ý ï»Õ»Ï3ó3Í ¿, áñ Ë3- ÝáõÃÝ»ñÁ »õ ßáõÏ3Ý»ñÁ 3ÙμáÕçáõû3Ùμ å3ñåáõ3Í »Ý, ÇëÏ »Ã¿ 3ÛÝáõÑ3Ý1»ñÓ Ï3ñ»ÉÇ ÁÉÉ3Û ·ïÝ»É áñ»õ¿ μ3Ý, 3å3 ËÇëï Ã3ÝÏ ¿ »õ Ù3ñ1ÇÏ Ï3ñ»ÉÇáõÃÇõÝÁ ãáõÝÇÝ Ùûï»Ý3Éáõ 3ÝáÝó:
úñÇÝ3Ï, »Ã¿ Ý3Ë3å¿ë Ð3É¿åÇ Ù¿ç Ñ3óÁ Ïÿ3ñÅ¿ñ 15 ëáõñÇ3Ï3Ý áëÏÇ, ÇëÏ 1¿åù»ñáõ É3ñ- áõ3Í Å3Ù3Ý3Ï3ßñç3ÝÇÝ Ñ3ë3Í ¿ñ ÙÇÝã»õ 100 áëÏÇÇ, 3ÛÅÙ, »ñμ Ñ3óÇ ÷áõé»ñáõ Ù»Í Ù3ëÁ ÷3Ï »Ý, ÇëÏ ·áñÍáÕ ÷áõé»ñáõ Ùûï Ñ31⁄23ñ3õáñ Ù3ñ1ÇÏ Ñ3óÇ Ñ»ñÃÇ ÏÁ Ï3Ý·ÝÇÝ, Ñ3óÇ ïñó3ÏÁ Ïÿ3ñÅ¿ 300 ëáõñÇ3Ï3Ý áëÏÇ:
ø3Õ3ùÇÝ Ù¿ç å»Ý1⁄2ÇÝ »õ ·31⁄2 ·ïÝ»ÉÁ »õë 1Åáõ3ñ ¿ »õ 3ÝáÝó ·ÇÝ»ñÁ »õë ï3ëÝ3å3ïÏáõ3Í
»Ý:
Àëï ï3ñ3Íáõ3Í ï»Õ»ÏáõÃÇõÝÝ»ñáõa 3ÛëåÇëÇ Çñ3íÇ×3Ï ÏÁ ïÇñ¿ ÙÇ3ÛÝ 3ÛÝ ßñç3ÝÝ»ñáõÝ Ù¿ç, áñáÝù ÏÁ ·ïÝáõÇÝ Ï3é3í3ñáõû3Ý í»ñ3ÑëÏáÕáõû3Ý ï3Ï: ÆëÏ Ð3É¿åÇ 3ÛÝ Ã3Õ3Ù3ë»ñÁ, áõñ ÏÿÇßË»Ý 3åëï3Ùμ ÁÝ11ÇÙ31ÇñÝ»ñÁ, 3Ù¿Ý ÇÝã 3é3ï ¿, ë3Ï3ÛÝ 3Û1 Ã3Õ3Ù3ë»ñ¿Ý Ùûñù 1áõñë μ»ñ»ÉÁ 3ñ·ÇÉáõ3Í ¿: oÝÃ31ñ3μ3ñ, 3Û1 ù3ÛÉÁ ÏÁ ÙÇïÇ Ï3é3í3ñ3Ù¿ï ßñç3ÝÝ»ñáõ μÝ3- ÏÇãÝ»ñÁ ×Ýß»Éáõ »õ áïùÇ Ñ3Ý»Éáõ Ñ3Ù3ñ:
oñÏñÇ Ï3é3í3ñáõû3Ý 3ÕμÇõñÝ»ñÁ ÏÁ ï»Õ»Ï3óÝ»Ý, áñ Çñ3íÇ×3Ï¿Ý »ÉùÁ ÏÁ ·ïÝáõÇ ÙÇ ù3ÝÇ ûñáõ3Û ÁÝÃ3óùÇÝ, ë3Ï3ÛÝ 3Ûë å3ÛÙ3ÝÝ»ñáõÝ Ù¿ç ëáõñÇ3Ñ3Û»ñÁ 3ÝÑ3õ3Ý3Ï3Ý ÏÁ ·ïÝ»Ý áñ ÝÙ3Ý μ3Ý å3ï3ÑÇ:
ԱԿՆԱՐԿ ՀԱԼԷՊԱՀԱՅՈՒԹԵԱՆ ՎԻՃԱԿԻ ՄԱՍԻՆ
ՀԱԿԱՌԱԿ ԳԱՂԹԸ Թարգմանեց՝ Մեթր Պարգեւ Դաւիթեան
(Արաբերէնէ թարգմանուած հետեւեալ յօդուածը գրած է Մահէր Ալ-Ժունայտի անունով սուրիացի գրող մը, որ լոյս տեսաւ Լիբանանի «Ան-Նահար» թերթի Յուլիս 6 թիւին մէջ)
Անցեալ շաբաթ, կարգ մը լրատուական գործակալութիւններ եւ Facebook-ի էջեր լուռ տարածեցին թէ Հայաստանի կառավարութիւնը որոշած է նոր թաղամաս մը անուանել «Նոր Հալէպ» անունով, ուր պիտի տեղաւորուին Սուրիոյ պատերազմէն փախած հայերը։
Գուցէ նման լուր մը ցոյց չի տար այն հսկայ թիւը հայ արտագաղթողներուն որոնք լքեցին Հալէպը վերջին քանի մը ամիսներու ընթացքին, եւ որոնք կը հաշուեն գրեթէ 13 հազար հայ (միայն), եթէ զանոնք բաղդատենք հարիւր հազարներով գաղթած միւս հալէպցիներու թիւին հետ։
Այդպիսի լուր մը իրականութեան մէջ իր մէջ կը պահէ երկու վտանգաւոր ազդարարութիւններ, առաջինը այն է՝ թէ հայերու հինգէն մէկը Հալէպէն հեռացած է մէկ տարուայ ընթացքին, ու եթէ ոչ- պաշտօնական աղբիւրներու ականջ դնենք, անոնցմէ կէսը ետ դառնալու տրամադրութիւն ցոյց չի տար։ Իսկ եթէ հաւատանք այն լուրերուն զորս կ՚ըսեն թէ մնացեալներն ալ միտք ունին արտագաղթը շարունակել, կը հասնինք երկրորդ ազդարարութեան, որ մեզի մտածել կու տայ թէ Հալէպ քաղաքը պիտի չունենայ իր նախկին դիմագիծը։
Շատ մը աղբիւրներ ցոյց կու տան թէ Սուրիա բնակութիւն հաստատած հայերու թիւը յեղափոխութեան սկզբնական շրջանին կը հաշուէր մօտաւորապէս 80 հազար հոգի, բաղկացեալ երեք դաւանանքներէն՝ Լուսաւորչական, Կաթողիկէ եւ Աւետարանական, մեծ մասամբ թոռները անոնց որոնք հոն հաստատուեցան անցեալ դարու սկիզբը։ Անոնց մեծ մասը (60 հազար) կ՚ապրի Հալէպի մէջ, մնացեալն ալ բնակութիւն հաստատած է Ճէզիրէի, Քէսապի, Դամասկոսի եւ ուրիշ տեղերու մէջ։ Արտագաղթող հայերու մեծ մասը, եւ որոնք կը հաշուեն գրեթէ 13 հազար հոգի, հալէպցիներ են, որոնցմէ 7 հազարը Հայաստան ուղղուեցաւ եւ 5 հազարը դէպի Լիբանան, մնացեալ հազարն ալ՝ դէպի Եւրոպա եւ Ամերիկա։
2
Լիբանան գաղթողներէն շատեր յայտարարեցին սակայն, որ իրենց Լիբանան կեցութիւնը ժամանակաւոր պիտի ըլլայ։
Ու թէեւ Դամասկոսի Ուղղափառ Առաջնորդ Սրբազանը՝ Արմաշ Եպիսկոպոս Նալպանտեանը ըսաւ որ «Երբ ամպերը հեռանան Սուրիոյ վրայէն, պիտի վերադառնանք մեր տուները», սակայն մամուլը գրելով անոնց մասին որոնք Երեւան հաստատուած են, կ՚ըսէ թէ անոնք փափաք յայտնած են վերջնականապէս մնալ իրենց նախահայրերու հողին վրայ։ Հաւաստի աղբիւրներէն քաղուած լուրերը կը նշեն թէ անոնց կէսը հոն պիտի մնայ եւ մնացեալ կէսն ալ պիտի վերադառնայ։
Հոս տեղին է յիշել թէ Լիբանան գաղթած սուրիահայերը, ըստ հայկական եկեղեցիներու եւ բարեսիրական միութիւններու տեղեկագրութեանց, քանի մը հարիւր ընտանիքներու թիւէն աւել չէ, որոնք տարածուած են Պուրճ Համմուտի, Տօրայի, Նապաայի, Անթիլիասի եւ Ֆանարի շրջաններուն մէջ, որոնք մեծ մասամբ կը բնակին ազգականներու կամ բարեկամներու մօտ, եւ մնացեալն ալ քանի մը ընտանիք միասին ապրելով՝ կ՚ապրին վարձու բնակարաններու մէջ։
ՀԱՅԵՐԸ ԵՒ ՍՈՒՐԻԱՆ Դժուար է խօսիլ ընդհանուր հայ կարծիքի մասին Սուրիոյ յեղափոխութեան նկատմամբ, եւ
հետեւաբար, Սուրիոյ ապագայի նկատմամբ։ Հայերը ապրեցան բռնատիրութեան տակ որպէս «արտադրող» համայնք, եւ լուռ տարին նեղութիւն՝
ինչպէս մնացեալ սուրիացիները, անձայն ցաւեցան անոնց հետ միասին, եւ երբեմն ալ անոնց հետ միասին անձայն ուրախացան։ Ու եթէ ուզենք ճշգրտութեամբ նշել, պէտք է ըսել որ անոնց ընդհանրապէս բարեկեցիկ ընկերային վիճակը, որ զիրենք կը զետեղէ միջակ եւ հարուստ դասակարգերու մէջ, հեռու պահեց զիրենք յարաբերաբար այն դժուար կենսամակարդակէն որուն մէջ կ՚ապրէին մնացեալ սուրիացիները, թէեւ իրենք ալ կրեցին կաշառակերութեան վնասները, ինչպէս միւս միջակ դասակարգի պատկանողները։
Սակայն քաղաքական գետնի վրայ, հայր Ասատի իշխանութեան գլուխ գալէն ի վեր՝ 1971-ին, շշուկները պակսեցան ընդհանրապէս Հնչակի եւ Դաշնակի մասին խօսելէ, թէեւ երբեմն հոս ու հոն կը նշմարուէին ձախակողմեան կամ ազգայնական հայու մը սիրերգութիւնները։
Հայ Եկեղեցին դարձաւ զիրենք միացնող յատկանշական ազդակը, առաւել՝ իրենց ունեցած ընկերային կապերը, երիտասարդական միութիւնները, մշակութային բեմերը, եւ անշուշտ՝ դպրոցները, որոնք կրցան մասամբ փրկուիլ պարտադիր արաբականացումի արշաւէն եւ խիստ ազգայնացումէն։
ՀԱՅԵՐԸ ԵՒ ՅԵՂԱՓՈԽՈՒԹԻՒՆԸ Յակոբը, գործիչը մէկ ամպիոնի, կ՚ըսէ թէ «Հայկական կողմը մխրճել Սուրիոյ տագնապին մէջ՝ ձախող
փորձ մըն է բոլոր անոնց կողմէ որոնք կ՚ուզեն զայն օգտագործել, ըլլան անոնք իշխանամէտներ կամ ընդդիմադիրներ։ Հայ ծագումով սուրիացի քաղաքացիները կը մերժեն ըլլալ կողմ այս անյաջող հակամարտութեան մէջ, որ կը ծառայէ քանդելու քարն ու մարդը։ Հայերը Սուրիոյ դէպքերու սկիզբէն յստակ դարձուցին իրենց դիրքը, թէ անոնք կը կենան կողքին սուրիացի ժողովուրդի միասնականութեան եւ հողային ամբողջականութեան, եւ դէմ են արտաքին միջամտութեան եւ անոր ցուցմունքին, եւ կարեւոր կը նկատեն խաղաղ միջոցներով հետապնդել սահմանադրականօէն ճշդուած իրաւունքներու ձեռքբերման միջոցն ու եղանակը, զորս կը բնորոշուի ազատութեամբ, ժողովրդավարութեամբ եւ մարդկային իրաւունքներու եւ փոքրամասնութիւններու տրուած իրաւունքներու երաշխաւորութեամբ Սուրիոյ մէջ։ Որեւէ տեսակի յայտարարութիւն որ կը միտի մասնակից դարձնել հայերը Սուրիոյ տագնապին որպէս կողմ՝ սուտ է եւ երեւակայութիւն, եւ կը միտի վնաս հասցնել հայ համայնքին, որուն սուրիացի ասպնջական ժողովուրդը գիրկը բացաւ, երբ ատենօք Սուրիան հոգատարութեան եւ գրաւման տակ էր ու երբ չկային ոչ Պաաս կուսակցութիւն եւ ոչ ալ Ազատ Բանակ։ Հայերը բացայայտօրէն շարունակ պահեցին հասարակաց կեանքի մէջ ապրելու փափաքը, առանց կռիւի եւ թեթեւ շուքով, ինքնազոհութեան քաղաքականութեամբ մը վարելով իրենց կեանքը երկրի մը մէջ, որուն զաւակները պէտք ունին քաղաքացիութեան իմաստը հասկնալու, եւ կը թուի որ, ինչպէս միւս բոլոր սուրիական հոլովոյթները, յեղափոխութիւնը զանոնք ճակատագրական հարցականի առջեւ է դրած։
Ու եթէ իմանանք թէ սուրիահայերը քրիստոնեայ ըլլալով հանդերձ շատ մօտ չեն Սուրիոյ մնացեալ քրիստոնեաներուն, կրնանք հասկնալ սուրիահայ արուեստագէտ Հրաչ Մաքուշեանի պատկերացումը
3
«Քանթարա» կայքէջքին հետ անոր ունեցած հարցազրոյցէն, ուր կ՚ըսէ. «Հայերը բոլորովին հեռու են Սուրիոյ մէջ պատահածէն, նման անոր որ իր գլուխը խրած է հողին մէջ եւ չ՚ուզեր տեսնել իրականութիւնը. անոնք երբեք դուրս չեն գար իրենց համայնքային շրջանակէն. հայերը մեծ մասամբ չունին արաբ բարեկամներ եւ այդ կը նշանակէ աւելի վախ հալածանքէ. եւ այն ինչ որ կը պատահի իրենց թաղէն դուրս, իրենց կը բացատրուի նախագահին կամ պետական լրատուութեանց կողմէ այնպէս, թէ կարգ մը տեռորիստներ պիտի մորթեն հայերն ու քրիստոնեաները եւ միւս փոքրամասնութիւնները, եթէ անոնք իշխանութեան հասնին»։
Իմացուեցաւ թէ կարգ մը հայ տղաք եւ աղջիկներ անհատական մասնակցութիւն բերած են յեղափոխական շարժումին, որու պատճառաւ ձեւով մը վստահութիւն ընծայուած է սուրիահայերու չէզոքութեան նկատմամբ. ինչպէս նաեւ իմացուեցաւ թէ մարդասիրական օգնութեան գործերը աւելի մեծ եւ լայնածաւալ ընթացք ստացան, երբ մարդիկ տեղահան եղան իշխանութեան կողմէ ռմբակոծուած շրջաններէ, ինչպէս «Սալահըտտին» եւ «Սէյֆ Ըլ-Տաուլա» եւ ուրիշ տեղեր։ Այս առնչութեամբ նշմարելի էր հայկական մարդասիրական եւ բարեսիրական միութիւններու տինամիզմը, խանդավառութիւնն ու կարգապահութիւնը, որոնք ցոյց տուին այդ միութիւններու փորձագիտութիւնն ու պատրաստակամութիւնը իրենց եկեղեցւոյ ընծայած օգնութեան կողքին։ Սակայն նոր իրավիճակ մը ստեղծուեցաւ, որ հաշիւները շրջանցեց՝ «Հայ Շապպիհաները» (կամ պետութեան կողքին կռուող միլիշիաները)։ Հայ աքթիվիստ մը հետեւեալ ձեւով կը բացատրէ. «Կրնամ ըսել որ հայ Շապպիհաները նախեւառաջ զինուորագրուեցան ամսական վճարում ստանալու տենչով եւ զէնք ու իշխանութիւն ունենալու համար։ Անոնց թիւը Հալէպի մէջ հարիւրը (100) չ՚անցնիր եւ մեծ մասամբ հեռու են հայոց բնակած վայրերէն»: Յիշատակութեան արժանի է այն պարագան, որ Հայ Առաքելական Եկեղեցւոյ եպիսկոպոսը անցեալ տարուայ սկիզբին ըսաւ թէ հայ Շապպիհաները հայերը չեն ներկայացներ ոչ մօտէն եւ ոչ ալ հեռուէն, եւ թէ անոնք կամովին եւ անհատապէս զինուորագրուեցան։
Ամերիկա ապրող սուրիահայ լրագրող Խաժակ Մկրտիչեանը կը բացատրէ նաեւ հայերու ունեցած միւս մտավախութիւնը Սուրիոյ յեղափոխութեան նկատմամբ։ Ան կ՚ըսէ. «Արաբերէն արածը կ՚ըսէ թէ չունեցողը չի կրնար տալ, եւ Թուրքիան ժողովրդավարութեան դասեր տալէ առաջ ձախ եւ աջ, նախ պէտք է նստի իր պատմութեան հետ եւ հաշիւ տայ իր սեւ անցեալին գործած ոճիրներուն եւ ջարդերուն համար. թրքական միջամտութիւնները այսօր Սուրիոյ մէջ, կը միտին խանգարել եւ աւերել սուրիացի ժողովուրդին բոլոր համայնքներուն եղբայրաբար ապրելու ընթացքը, եւ այս տեսակի ներկայ թրքական քաղաքականութիւնը շարունակութիւնն է իր սեւ անցեալին»։
Այսուամենանայնիւ, հարցը զարմանալի նկատուեցաւ երբ սկսանք խօսիլ Սուրիոյ յեղափոխութեան նկատմամբ ունեցած «հայերու կեցուածք»ին մասին, նիւթ մը, որ գուցէ սկսաւ արծարծուիլ «Ազատ Բանակ»ի Հալէպ մտնելէն ետք։
Հալէպահայ կին աքթիվիսթ մը կ՚ըսէ. «Հայերս սկսանք հեռանալ Հալէպէն՝ վախնալով «Ազատ Բանակ»ի կողմէ ակնկալուած հակահարուածին, որպէս պատասխան կարգ մը իշխանամէտ հայ Շապպիհաներու կողմէ գործուած արարքներուն...», ու երբ հարց տուինք թէ որեւէ նեղութիւն տրուեցա՞ւ ձեզի անոնց կողմէ, ան պատասխանեց ըսելով. «Ո՛չ, մինչեւ հիմա յեղափոխականները մեզի նեղութիւն չտուին, բայց գիտենք որ եթէ մեզ նեղեն, մեզի օգնել պիտի չկարենան ո՛չ հայ Շապպիհաները, ոչ ալ պետութիւնը։ Իշխանութիւնը արդէն մեր հարցով հետաքրքրուած չէ, ահա թէ ինչո՞ւ մեզմէ շատեր լքած ամէն ինչ՝ կը հեռանան իրենց մորթը փրկելու համար»։
Ատկէ առաջ, «Յեղափոխութեան Համալսարան»ի եւ կամ «Սալահըտտին»ի եւ կամ նոյնիսկ «Պուսթան Ըլ-Քասըր»ի ցոյցերու յիշատակութեանց մէջ չէր պակսեր հոս ու հոն հայ երիտասարդի մը կամ երիտասարդուհիի մը անունը։
ՀԱՅԵՐԸ ԵՒ ՀԱԼԷՊԸ Հինէն ի վեր Հալէպը գրաւած է յատուկ տեղ մը հայ ուխտաւորներուն մօտ, որոնք հոն կ՚այցելէին
իրենց դէպի Երուսաղէմ ուղեւորութեան ընթացքին Ք.Ե. 301 թուականէն սկսեալ, երբ Քրիստոնէութիւնը դարձաւ պետական կրօնը հայերուն եւ Հայաստանի։
Վիճակագրութիւնները ցոյց կու տան թէ հայերու թիւը 1947-ին Հալէպի մէջ եղած է 325 հազար հոգի, այդպէսով անոնք կը հանդիսանային ամենաշատ թիւ ունեցող քրիստոնեայ համայնքը Հալէպի մէջ. սակայն
4
անոնց թիւը սկսաւ պակսիլ, երբ սկսաւ հակառակ ուղղութեամբ Հալէպէն դէպի Հայաստան գաղթը հայերուն ամբողջ քսան տարի, մինչեւ 1967:
Սուրիացի հալէպաբնակ գիտաքննարկող Ալա՚ը Ըլ-Սայյէտ կ՚ըսէ թէ հայեր հինէն ի վեր գտնուած են Հալէպի մէջ, եւ անոնց հոն բնակութիւնը հարիւրաւոր տարիներու կեանք ունի։ Ճիշդ յայտնի չէ թէ անոնք ե՞րբ հասած են Հալէպ. ամենէն հին յիշատակարանը անոնց հոն գտնուելուն կ՚երթայ եօթը հարիւր (700) տարի ետ, հայկական ձեռագրի մը վարի մասին մէջ գրուած, ուր կը նշուի «1329 Ք.Ե. Հալէպ», որպէս թուականը այդ ձեռագրին, եւ զորս առնուած է Ս. Աստուածածին Եկեղեցիէն Սալիպա (Ժըտէյտէ) թաղին մէջ, որ կը մնայ հայկական եկեղեցի մինչեւ օրս։
Ան նաեւ կ՚ըսէ թէ հայերը ունէին հիմնական դպրոց մը «Ներսէսեան Դպրոց» անունով Սալիպա (ժըտէյտէ) թաղին մէջ, որուն աշակերտութեան թիւը 1915 թուականէն առաջ մօտաւորապէս 700 հոգի եղած է, եւ որ կը ներկայացնէ այն տարին որ գաղթական հայեր հասան Հալէպ, Կիլիկիոյ տարբեր շրջաններէն տեղահանուելով, տարուելու համար Օսմանեան իշխանութեան կողմէ դէպի Տէր-Զօր եւ Ճէզիրէ, եւ անոնցմէ ոմանք պահուըտելով մնացին Հալէպի մէջ, հեռու Օսմանցիներու աչքերէն։
Հայերը հռչակաւոր են հնամեայ կառչածութեամբ եւ կարօտով Հայաստանի շրջաններուն, անոր յիշատակավայրերուն, հերոսներուն եւ մտաւորականներուն, ինչպէս նաեւ իրենց անսահման սէրով Հալէպի, անոր մշակոյթին եւ միջավայրին հանդէպ։ Արդեօք ճակատագիրը զիրենք կը մղէ՞ դէպի ուրիշ կարօտի պատմութեան մը։
Շատ մը հալէպահայեր կը մերժեն մտածել թէ օր մը պիտի արթննան ու տեսնեն որ Հալէպը պարպուած է հայերէ, կամ թէ հոգեղբայրներ պիտի չվերադառնան անոր լոյսերը վառելու։
Վերադառնալով վերոյիշեալ նիւթին, անոնք չեն յուսար երբեք որ Հայաստան պէտքը զգայ նոր թաղ մը շինելու կամ կազմելու, «Նոր Քէսապ» կամ «Նոր Դամասկոս» անուան տակ։
ՆԻՍԻ ՆԱԽԿԻՆ ՀՈԳԵՒՈՐ ՀՈՎԻՒԸ՝
ՀՐԱԺԱՐԱԿԱՆԻ ԳԼԽԱՒՈՐ ԴՐԴԱՊԱՏՃԱՌ Նիսի նախկին հոգեւոր հովիւը, որ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի պաշտպանեալը հանդիսացած էր Նիսի նախկին ծխական խորհուրդի հետ հնգամեայ բախումներու ընթացքին, այսօր պատճառ կը դառնայ թեմակալ առաջնորդ՝ Նորվան Արք. Զաքարեանի հրաժարականին հետեւեալ պաշտօններէն՝ Ֆրանսայի թեմի առաջնորդութենէն, Արեւմտեան Եւրոպայի կաթողիկոսական պատուիրակութենէն եւ Հայ Առաքելական եկեղեցւոյ Հոգեւոր Խորհուրդի անդամութենէն։ Հրաժարականը ի զօրու կը
դառնայ 2013 Նոյեմբեր 1 թուականէն սկսեալ։ Կիրակի՝ Յունիս 30ին, Ժընեւ այցելութենէն վերադարձին, Փարիզի օդակայանի VIP սրահին մէկ
անկիւնը ուր կը գտնուէին նաեւ Հայաստանի ղեկավար դասու կարգ մը ներկայացուցիչներ, Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը յանդիմանած է Նորվան Արք. Զաքարեանը՝ Սթրազպուրկի հոգեւոր հովիւ Վաչէ Քհնյ. Հայրապետեանին աշխատանքային պայմանագիր մը կնքելու մէջ թերանալու մեղադրանքով։ Եւ նոյնիսկ սպառնացած է զինք փիլոնազուրկ ընել։
Տէր Վաչէն, ինչպէս գիտենք, դատական հետապնդումի տակ է։ Ողջմտութիւնը կը թելադրէր որ ան պաշտօնի գլուխ չգտնուի մինչեւ որ անպարտ արձակուի կամ դատական գործերը վերջ գտնեն։
Աւելին՝ ըստ թեմական կանոնագրութեան, աշխատանքային պայմանագրի կնքումը թեմական կամ ծխական խորհուրդներուն գործն է եւ ոչ՝ եկեղեցական իշխանութեան։ Եթէ որեւէ յանդիմանութիւն կամ խօսք կայ ըսելիք, պէտք է բնականաբար յղուի Թեմի աշխարհական վարչութեան։ Այս վերջինիս կ՚իյնայ նաեւ իր իրաւասութեան սահմանները ճշդել այս խնդրին կապակցութամբ։
Անպատճառ, Նիսի հոգեւոր հովիւին վերաբերեալ այս վերջին դրուագը՝ յորդեցուցած է Նորվան Սրբազանին հանդուրժողութեան բաժակը։ Ան սիրուած ու յարգուած անձնաւորութիւն մըն է։ Ճանչցուած է իբր հեզահամբոյր եւ եկեղեցական բարձր գիտակցութեան տէր սպասաւոր մը, զօրաւոր պաշտպան մը Էջմիածնի Աթոռին, ինչպէս նաեւ՝ Ամենայն Հայոց կաթողիկոսի որոշումներուն։ Ներկայ հանգրուանին ո՞ր եկեղեցականը կրնայ զինք փոխարինել։ Ճիշդ անձն էր, ճիշդ պահուն, ճիշդ
5
դիրքին վրայ։ Սրբազանին հրաժարականին լուրը զարմանալիօրէն շատերը արթնցուց իրենց թմբիրէն։
Տագնապներ կան, որոնք նոր ժամանակաշրջան, նոր յարաբերութիւններ կ՚աւետեն։ Այս մէկը յղի կե՚ րեւի էական փոխակերպումներու կարողականութեամբ, Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածին եւ Ֆրանսայի թեմի միջեւ առողջ յարաբերութիւններ հաստատելու առումով։ Առիթը պէտք չէ փախցնել։
ԴԱՏԱՎՃԻՌԸ ԱՐՁԱԿՈՒԱԾ
Տէր Վաչէ Քհնյ. Հայրապետեան, երկու տարիէ ի վեր ոստիկանութեան կողմէ իր դէմ եղած ծանր ամբաստանութիւններու համար դատական հետապնդումի ենթարկուած էր։ Առաջին դատավճիռը զինք անպարտ հռչակած էր, սակայն անցեալ տարի դատախազութիւնը Վերաքննիչ դատարանին դիմեց, որուն դատավճիռը երկու օր առաջ՝ Երեքշաբթի Յուլիս 2ին արձակուեցաւ: Թէեւ տակաւին գրաւոր կերպով չէ հրապարակուած, սակայն ըստ լաւատեղեակ աղբիւրի մը՝ Տէր Վաչէն դատապարտուած է երկու տարուան պայմանական ազատազրկման՝ անձ մը ծեծած ըլլալու յանցանքով։ Պէտք է կրէ ելեկտրոնային ապարանջան մը։ Եւ այս ժամանակաշրջանին արգիլուած է իրեն Նիսի եւ Փրովանս Գոթ տ՚Ազիւրի շրջանը մուտք գործել։
Նոր Յառաջ
ØØ2ÚðÆÜoð3⁄4Ü 2ð2ð2î ÈÇμ3Ý3Ý3Ñ3Ûáõû3Ý ï3ñÇÝ»ñáõ
2é3çÇÝ û13Ý3õÁ àõñμ3Ã, 5 ÚáõÉÇëÇÝ ÃéÇãù 3é3õ ä¿ÛñáõÃÇ è3ýÇù Ð3ñÇñÇÇ 3Ýáõ3Ý ÙÇç31⁄2·3ÛÇÝ û13Ï3Û3Ý¿Ý« ï»Õ3Ï3Ý Å3Ù3Ý3Ï3óáÛóáí Å3ÙÁ 6:15-ÇÝ »õ í3Ûñ¿çù Ï3ï3ñ»ó oñ»õ3ÝÇ Ù¿ç Ùûï Ù¿Ï áõ Ï¿ë Å3Ù »ïù£ 2Ûë 3é3çÇÝ å3ßïûÝ3Ï3Ý áõÕ»õáñáõû3Ý Ù3ë Ï31⁄2Ù»ó ÉÇμ3Ý3Ý»3Ý å3ßïûÝ3Ï3Ý å3ïáõÇñ3ÏáõÃÇõÝ ÙÁ« å»ï3Ï3Ý »ñ»ë÷áË3ÝÝ»ñ ÀÝÏ© ê»åáõÑ ¶3É÷3ù»3ÝÇ »õ Ä3Ý úÕ3ë3å»3ÝÇ« û13Ý3õ3ÛÇÝ ÁÝÏ»ñáõû3Ý ÁÝ1Ñ3Ýáõñ ïÝûñ¿Ý ØáÑ3ÙÙ¿ï ÐáõÃÇ« 3é»õïñ33ñ1ÇõÝ3μ»ñ3Ï3Ý å3É3ïÇ Ý3Ë3·3Ñ ØáÑ3ÙÙ¿ï Þáõù¿ÛñÇ« ïÝï»ëÏ3Ý »õ å3ßïûÝ3Ï3Ý 3ÛÉ 3ÝÓÝ3õáñáõÃÇõÝÝ»ñáõ Ý»ñÏ3Ûáõû3Ùμ£ Ü3Ëù3Ý áõÕ»õáñáõû3Ý Ù»ÏÝ3ñÏÁ ÀÝÏ© ¶3É÷3ù»3Ý Û3Ûï3ñ3ñ»ó« áñ û13ÛÇÝ Ýáñ Ï3å Ñ3ëï3ï»ÉÁ áõß3ó3Í ë3Ï3ÛÝ Ï3ñ»õáñ ù3ÛÉ ÙÁÝ ¿ñ áñ Çñ3Ï3Ý3ó3õ£ 2Ýáñ Ëûëùáí« ä¿ÛñáõÃ-oñ»õ3Ý áõÕÇÕ ÃéÇãùÝ»ñÁ Çñ»Ýó 1ñ3Ï3Ý 31⁄21»óáõÃÇõÝÁ åÇïÇ Ó·»Ý ÈÇμ3Ý3ÝÇ áõ Ð3Û3ëï3ÝÇ ÙÇç»õ ïÝï»ë3Ï3Ý« 3é»õïñ3Ï3Ý »õ 1⁄2μûë3ßñçáõû3Ý áÉáñïÇ
3Ùñ3åÝ1áõÙÇÝ íñ3Û£ 1⁄4áõ3ñÃÝáó û13Ï3Û3ÝÇÝ Ù¿ç ÉÇμ3Ý3Ý»3Ý å3ïáõÇñ3ÏáõÃÇõÝÁ ÑÇõñÁÝÏ3É»óÇÝ Ñ3ÛÏ3Ï3Ý
å3ïáõÇñ3Ïáõû3Ý 3Ý13ÙÝ»ñÁ« ·ÉË3õáñáõû3Ùμ 3ñï3ùÇÝ ·áñÍáó Ý3Ë3ñ3ñáõû3Ý ØÇçÇÝ 2ñ»õ»ÉùÇ μ3ÅÝÇ Õ»Ï3í3ñ 1»ëå3Ý 2ñ»· ÚáíÑ3ÝÝÇë»3ÝÇ£ î»ÕÇ áõÝ»ó3õ Ñ3Ý1ÇåáõÙa û13Ï3Û3ÝÇÝ Ù¿ç« »ñÏáõ å3ïáõÇñ3ÏáõÃÇõÝÝ»ñáõ 3Ý13ÙÝ»ñáõÝ Ù3ëÝ3Ïóáõû3Ùμ£
Þ3μ3à ûñ ÉÇμ3Ý3Ý»3Ý å3ïáõÇñ3ÏáõÃÇõÝÁ å3ßïûÝ3Ï3Ý ï»ë3ÏóáõÃÇõÝÝ»ñ áõÝ»ó3õ ê÷ÇõéùÇ »õ îÝï»ëáõû3Ý Ý3Ë3ñ3ñÝ»ñáõÝ Ñ»ï« 3å3 »ñÏÏáÕÙ3ÝÇ Ñ3Ù3Ó3ÛÝ3·ñ»ñ ëïáñ3·ñáõ»ó3Ý 3é»õïñ33ñ1ÇõÝ3μ»ñ3Ï3Ý å3É3ïÝ»ñáõ Õ»Ï3í3ñÝ»ñáõÝ ÙÇç»õ£ Øß3Ïáõ3Í ¿ñ »ñÏûñ»3Û Û3ïáõÏ Íñ3·Çñ« áñÙ¿ »ïù ÉÇμ3Ý3Ý»3Ý å3ïáõÇñ3ÏáõÃÇõÝÁ í»ñ313ñÓ3õ ä3⁄4Ûñáõã
6
÷3÷3ùÁ Çñ3Ï3Ý3ó3õ« û13Ý3õ3ÛÇÝ í»ñ3Ñ3ëï3ïáõ»ó3õ »õ ÉÇμ3Ý3Ý»3Ý û13Ý3õ3ÛÇÝ ÁÝÏ»ñáõÃÇõÝÁa ØÇïÁÉ ÆëÃÁ í»ñç3å¿ë ëÏë3õ Çñ3Ï3Ý3óÝ»É ß3μ3Ã3Ï3Ý »ñÏáõ áõÕÇÕ ÃéÇãùÝ»ñ 1¿åÇ 1⁄4áõ3ñÃÝáó û13Ï3Û3Ý, oñÏáõß3μÃÇ »õ àõñμ3à ûñ»ñÁ£
»ñ¿Ï í»ñç3å¿ë ÈÇμ3Ý3Ý-oñ»õ3Ý áõÕÇÕ Ï3åÁ
HÞÐO KTÐÖÞUZ-
{ÞÜRHINÝR ST> AUWÞÐND ETS SUÝZUDNÐ FIUZÜ VMUW ́
Auwþðg Þürhýnitz Aþxuzulnd Suirz Vþz Sýu,þð Auwmumuz Çuðþünð,umuz Gzeauzndð Srndkþuz Þürhýnir suizuordpr zu.uüua^ wuwýzr uöüuwrz ünð,rv Hþðo Ktðöþuz wuwýuðuðndkrdzzþð gðud Auwuiýuzr {Zrndö$us ́ lðuýnd ünð,umulndkþuz nd erýþl ýndud nð Þürhýnir st< qüýþul skznlnðýg mg buðndzumndr^ çuwj auwþðnd ets suizudnð fýuzü sg vr ihuxzuð nd auw
audu=umuzndkþuz s+ý Þürhýnitz aþxuzulnd aumnds sg vr ýþizndrð! Hþðo Ktðöþuz erýþl ýndud nð ustz +ð çu.ndszþð mg huýuarz^ çuzumuwrz ndcþðg mg sr
vndzr!
ՄԱՐՄԱՐԱ
{MÞJR_Ð GÝT JÞPUHUBINDKÞUZ ND UÖÜUWZUSNLNDKÞUZ ́ BUÐCNDSG MG ?ZZUÐMT AUWNJ JÞPUÝHUZNDKÞUZ AUÐJG
Kndð=rnw {Mþjr_ð git jþpuhubýndkþuz nd uöüuwzusnlndkþuz ́ buðcsuz mnpst fupg^ 6 Wndzrirz^ Rikuzhndlr st< mg muösumþðhndr =zzuðmnds sg {100ðe ýuðþlrjr kndumuzg mg s+ýþzuw$ ýumudrz rzvn#d +ðumuðür fðuw mg szuw auwnj jþpuihuzndkþuz auðjg ́ ktsuwr bndð<! ?zzuðmndsrz hrýr suizumjrz kndð= audu=umuzndkþuz wuxu
Uwi qþxzuðmr gzkuj=rz çuzuftor zrdk hrýr euxzuz 1915r suirz ktsuzþð^ aþýþdþul çuzu.+izþðnd þd ausumuðünpzþðnd suizumjndkþusç
\ {Auðrdðusþumg mg s+ýþzuw^ rzvn#d ýumudrz +ðumuðür fðuw mg szuw auwnj jþpuihuzndkþuz auðjg ́! Ausumuðünp% Otzmrö Ulpuz! Çuzu.+i% Rdsrk ?ndðk &?luð= ausuliuðuzr euiu.+i þd {Muznzzþðnd nürz^ jþpuihuzndkþuz aþý=g yzýxþl ́ ürð=r aþprzumzþðtz/!
\ {(nðnds^ wuxu
Wrbþjzþz= nð {Mþjr_ð git jþpuhubýndkþuz nd uöüuwzusnlndkþuz ́ buðcndsg fþð
ՄԱՐՄԱՐԱ
{ÐUIR?UL ́% SULUKRNW ÜÞÐÞÖSUZUIUZ SUÝRZ Rzvhti aupnðeu, þz= uðetz^ Sulukrujr Auwþðnd Srndkþuz zu.uqþxzndkþusç nd.ýuüzujndkrdz sg muýuðndþjud ethr Sulukru^ nðhtiör nd.ýuüzujzþðg zþðmuw üýzndrz Sulukrnw Auwnj Üþðþösuzuýuz st< muýuðndu, znðnündkrdzzþðnd çujsuz auzerindkþuz! Vt snxjndu, nð Sulukrnw ?upu=uhþýndkrdzg wuzmuð, yljzþl ýndu, tð Üþðþösuzuýuz st< fþðuznðnündkþuz þzkuðmndu, muðü sg suiþðg rzvhti fþð
7
muýuðndrz fþðumuxndjndszþðg! Nd.ýuüzujzþðnd .ndsçg uwe çujsuz uxrknf tð nð üuju, tð Sulukru!
{Ðuýr=ul ́r st< uwi lndðrz m'uðquüuzüt Rýðri Tstz^ nð .+iu, t Sulukrujr Auwþðnd Srndkþuz Uýþzuhþý :niðnf ?t+lteudrk+plndr aþý! ?t+lteudrk+plnd wuwýzu, t nð uwi fþðumuxndjndsg muðþlr þpud bznðard Fuðvuhþý Tðýnpuzr aðuauzürz^ nð aðuauzüu, tð nð cus uxu< iðçuüðndr i.ulg^ fþðumuxndjndr suizudnðuçuð Up+kuðuzg! ?t+lteudrk+plnd giu, t zuþd nð rz= vr auduýuð ?upu=uhþýndkþuz uwz hzendsrz kt Up+kuðuzg þd srdi suiþðg yljndþjuz i.ulsusç! Uwe ylndöndsg muýuðndþjud ürýumjuçuð!
?t+lteudrk+plnd znwz uindlrir gzkuj=rz giu, t nð Sulukrnw st< 150 Auw auwðþzumrjzþð m'uhðrz^ çuwj eðujr bð
ՄԱՐՄԱՐԱ
IRWUÐHU?GÐR ST> AUWUHUIMUZ 17 MULNDU;ZÞÐ
FÞÐUEUÐQNDÞJUZ SÞÐ AUSUWZ?RZ Þðtmnduz {Auhtð Krdð= ́ kþðkg wuýndm lðuýndndkrdz sg m'gztð Irwuðhu=gðr st< auwuhuýmuz 17 mulndu,zþðnd sþð ausuwz=rz fþðueuðqndu, gllulnd suirz! Mg üðtð nð 2009 kndumuzrz þðç Irwuðhu=gðr Ýndð ürdpu=upu=rz st< Ý$ Mrðumni Þmþpþjdnw fþðuznðnündkþuz ub.uýuz=zþðg imiuz^ uwe ub.uýuz=r gzkuj=rz þmþpþjrtz üýzndþjud auwuýux ýnsuð sg^ nðndz st< uðquzuüðndu, tð nð Irwuðhu=gðr 20 kupusuiþðnd st< auwþð 1915tz uxu< ndztrz 190 uöüuhuýmuz mulndu,zþð$ uwe muðürz anpusuiþð^ ýndzþð^ up+kuðuzzþð þdlz$! Irwuðhu=gðr Ý$ Mrðumni Þmþpþjdnw Kupuwrz :nðandðeg mulndu,zþðndz fþðueuðqndrlg uhuanfþlnd ausuð 2009rz ersnds muýuðu, tð Fu=g)zþðnd Gzeauzndð Iz+ðtzndkþuz! Aþýþdnpumuz aþýuhzendszþðnd nðhti uðerdz=^ r wuwý þmud nð Auwþð =upu=r Btarklr= ?t+b=ltð kupusuirz st< 15 auöuð =uxumndir sþkð ýuðu,=r fðuw 17 mulndu,zþð ndzrz! Sruwz kt zþðmuwri uwe mulndu,zþðndz fðuw yu.iýumuz muxnwjzþð þd hþýumuz muðü sg btz=þð çuðqðuju,
þz^ rzv nð zþpujndjrv zmuýndþjud! Irwuðhu=gðr Ý$ Mrðumni Þmþpþjdnw Kupuwrz :nðandðer Uýþzuhþý% Fuðeüti
Tðmrdz Uwg= rð ndðu.ndkrdzg wuwýzþj nð fþðueuðqndu, þz 17 mulndu,zþðg^ giud nð buý ndðu. t uýnð ausuð^
ՄԱՐՄԱՐԱ ԽԱՅՏԱՌԱԿ ՄԻՋԱԴԷՊ` ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻՆ ՄԷՋ
Հայաստանի «Երկիր» թերթը Յուլիս 4ին կը գրէր, թէ ՀՀ Ազգային Ժողովին մէջ տեղի ունեցած՝ «Իրաւունքի գերակայութեան եւրոպական չափորոշիչները եւ իշխանութիւնների հայեցողութեան սահմանները Եւրոպայի Խորհրդի անդամ երկրներում» թեմայով համաեւրոպական խորհրդաժողովի ընթացքին, խայտառակ միջադէպ մը պատահած է: Մոլտաւիոյ խորհրդարանական փաստաբան Աուրելիա Կրիկորիու «Մարդու իրաւունքների պահպանումը եւ պաշտպանութիւնը “սառեցուած
8
հակամարտութիւնների” տարածքում» թեմային շուրջ շշմեցուցիչ զեկոյց մը ներկայացուցած է՝ անդրադառնալով ղարաբաղա-ազէրպայճանական հակամարտութեան:
Ան ազէրպայճանական խտացեալ կատարեալ քարոզչութեամբ մը իրարու ետեւէ շարահիւսած է ինչ որ սովոր ենք լսելու ազէրպայճանցի ղեկավարներու բերնէն: Հայաստանի Խորհրդարանին մէջ իսկ՝ Հայաստանը որակած է նախայարձակ երկիր, զառանցած է «գրաւեալ տարածքներ»ու մասին, դատապարտած է «այլեւս միջազգային ճանաչում գտած Խոճալուի ցեղասպանութիւն»ը եւ մասամբ նորին...
Ինչ որ աւելի անհաւատալի է, անոր ելոյթէն ետք՝ խորհրդաժողովի մասնակիցներէն ոմանք ծափահարած են:
Ի պատասխան այս ապատեղեկատւութեան, արտակարգ ելոյթ ունեցած է ԱԺ փոխնախագահուհի Հերմինէ Նաղդալեան, որ կոչ ըրած է չօգտագործելու խորհրդաժողովը եւ Հայաստանի խորհրդարանի ամպիոնը` սուտ տեղեկատւութիւն տարածելու համար, ապա յայտարարած է, որ անընդունելի է, այս դահլիճին մէջ որոշ փաստաբաններու պատուէրներ գործադրելը: Ենթական հերքած է այս պնդումը:
ՄՈՐՍԻԻ ԱՆԿՈՒՄԻՆ ԱՆԴՐԱԴԱՐՁԵՐԸ ԹՐՔԱԿԱՆ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹԵԱՆ ՎՐԱՅ
Յուլիս 4ին, Թուրքիոյ իշխանութիւնները գրեթէ չէին արտայայտուած Եգիպտոսի իրադարձութիւններուն, Մորսիի անկումին մասին: Միայն Արտաքին գործոց նախարարութիւնը, հաղորդագրութեան մը մէջ ընդգծած էր «կայունութեան վերահաստատման» կարեւորութիւնը՝ Թուրքիոյ եւ ամբողջ շրջանին համար:
Հետաքրքրական է այն երեւոյթը, որ Չորեքշաբթի, Յուլիս 3ին, նախքան եգիպտական բանակին միջամտութիւնը, Թուրքիոյ Արտաքին գործոց նախարար Տաւութօղլու «պապէն աւելի պապական», խուճապահար հեռաձայնած է եւրոպական շարք մը երկիրներու մայրաքաղաքները, որպէսզի արգելք հանդիսանան նման միջամտութեան, բայց ի դերեւ ելած են անոր ջանքերը:
Մինչ Թուրքիոյ ղեկավարութիւնը կը փորձէ խուսափիլ այս մասին յայտարարութիւններէ, իշխանութեան գլուխը գտնուող կրօնամէտ AKP կուսակցութեան առաջնակարգ բազմաթիւ դէմքեր խստօրէն դատապարտած են պետական հարուածը, եւ յայտնած են իրենց զօրակցութիւնը Մորսիի, որ Թուրքիոյ վարչապետ Էրտողանի մտերիմ բարեկամն է... այն աստիճան, որ անցեալ աշնան՝ գացած է ներկայ գտնուելու Էրտողանի AKP կուսակցութեան համագումարին: Որոշ AKP-ականներու համաձայն, Եգիպտոսի մէջ այսօրուան զարգացումները տեղի ունեցած են արեւմտեան կարգ մը երկիրներու դրդումով, որոնք ըստ այդ կուսակցականներուն՝ չեն հանդուրժած «Մահմետական եղբայրներ»ուն իշխանութեան գլուխ գալուն: AKP կուսակցութեան փոխնախագահ Հիւսէյին Չէլիք համեմատելով եգիպտական զինուորական այս հարուածը՝ իր երկրին մէջ 1960ին եւ 1980ին կատարուածներուն հետ, համոզում յայտնած է, թէ այս ձեւով՝ վերջ ի վերջոյ Հոսնի Մուպարաքի կողմնակիցները պիտի վերադառնան: Չէլիքի կարծիքով, բանակը լուծում չի կրնար բերել Եգիպտոսի խնդիրներուն, ինչպէս օրինակ՝ տնտեսականին:
Դէպքերը դեռ շատ թարմ ըլլալով, Թուրքիոյ մէջ առայժմ շատ չեն երկու երկիրներու անցքերուն միջեւ կատարուած բաղդատականները: Սակայն, ընդդիմադիր երեսփոխան Քամէր Կէնչ արդէն Էրտողանը կը նմանցնէ Մորսիին: Եւ նոյնիսկ եթէ տարբերութիւններ կան երկու երկիրներու միջեւ, Եգիպտոսի հետ հասարակաց կէտ է՝ Թուրքիոյ մէջ եւս երկրին ղեկավարին՝ Էրտողանի տկարացումը՝ ժողովորդական բողոքին պատճառով: Եւ այս զայրոյթին ծալքերուն մէջ ալ կան բազմաթիւ այլ նմանութիւններ, որոնցմէ ամենէն յատկանշականը՝ բնակչութեան աշխարհական խաւին՝ կրօնամէտ, իսլամապաշտ կոչւածին դէմ յայտնած բողոքն է:
Ամէն պարագայի, ինչ որ յստակ է, Եգիպտոսի մէջ այսօր պատահածը կը տկարացնէ Թուրքիոյ դիրքը շրջանին մէջ, ուր այս վերջինը բացորոշ կերպով՝ արաբական երկիրներուն յարող
9
քաղաքականութիւն մը որդեգրած էր վերջին տասնամեակին: Պիտի տկարացնէ նաեւ թրքական AKP կուսակցութիւնը, իր՝ «կրօնամէտ բայց ժողովրդավար»ի տիպարով: Եւ նոյնիսկ եթէ եգիպտական այս վերջին զարգացումները անմիջական շօշափելի հետեւանքներ չունենան Թուրքիոյ վրայ, անհերքելի է այն հեռանկարը, որ անոնք ա՛լ աւելի պիտի հրահրեն Էրտողանի «Արդարութիւն եւ բարգաւաճում» (AKP) կուսակցութեան դէմ բռնկած բոցը:
ՀԱՅ ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ԿԵԴՐՈՆԻ ԲԱՑՈՒՄ ՊՐԻՒՍԷԼԻ ՄԷՋ
Պելճիքայի հայ համայնքին համար Յունիս 14ը եղած է նշանակալից թուական: Շինարարական երկարատեւ աշխատանքներէ վերջ վերջապէս մայրաքաղաք Պրիւսէլի Ժէթ թաղամասին մէջ բացուած է հայ մշակութային կեդրոնի շէնքը:
Արարողութեան բացման խօսքը արտասանած է տեղւոյն հայ եկեղեցւոյ հոգեւոր Հովիւ Զատիկ Վրդ. Աւետիքեան: “Մշակութային կեդրոնը հայ գաղութի խորհրդանիշն է եւ կը հանդիսանայ իւրաքանչիւր Հայու տունը: Կեդրոնի բացումը կը բնորոշէ օտար ափերու վրայ հայ ժողովուրդի անկոտրում կամքը, հայկական մշակոյթը պահպանելու, զարգացնելու, ինչպէս նաեւ գալիք սերունդներուն փոխանցելու հեռանկարները”, համոզում յայտնած է վարդապետը:
Պելճիքայի հայ համայնքը ունի տարիներու երկար պատմութիւն: Պատմական տարբեր իրադարձութիւններու հետեւանքով տարի առ տարի աճած է Հայերու արտագաղթը դէպի այդ երկիրը:
Պելճիքահայութեան կորիզը կը կազմէին Թրքահայերը, որոնք յետագային համալրուած են նաեւ Լիբանանահայերով, Սուրիահայերով, Պարսկահայերով, իսկ վերջին տասը-տասնհինգ տարիներուն նաեւ Հայաստանէն արտագաղթած քաղաքացիներով:
Պաշտօնական տուեալներով, հոն կը բնակի երեսուն հազար Հայ, թէպէտ այդ թուաքանակը օրէ օր կը շատնայ:
Շատերու համոզմամբ, տեսակ մը անբացատրելի անջրպետ, պառակտում կը նկատուի Հայաստանէն եւ Մերձաւոր Արեւելքէն եկած Հայերու միջեւ, ուստի ներկաները յոյսով են, որ նորահիմն այս կեդրոնը պիտի դառնայ նախ եւ առաջ միասնութեան, համերաշխութեան օճախ, ինչ որ պիտի նպաստէ մեղմացնելու ու յետագային վերացնելու տիրող փոխադարձ անվստահութեան մթնոլորտը:
Կեդրոնի տնօրէն Կարէն Թադէոսեանի համաձայն, հոն պիտի գործեն հայկական դպրոց, երգի, պարի, թատրոնի խմբակներ, պիտի կազմակերպուին լայնածաւալ ձեռնարկներ: Հիմնական շեշտը պիտի դրուի երիտասարդներուն վրայ: Անոնցմէ շատեր անշուշտ հայերէն կը խօսին, սակայն գրել- կարդալ չեն գիտեր: Կեդրոնի առաջնակարգ խնդիրն է Հայոց լիզուի ուսուցումն ու հայեցի դաստիարակութիւնը: Առանձնակի ուշադրութիւն պիտի դարձուին եւ կարելիութիւններ պիտի ընձեռուին երիտասարդական կազմակերպութիւններուն եւ բոլոր անոնց, որոնք հանդէս պիտի գան նոր ծրագրերով եւ առաջարկներով:
Պելճիքահայ համայնքի պատասխանատու Միշէլ Մահմուրեան զգալի յուզումով յայտնած է թէ, թէ ուրախութեան զուգընթաց ունի նաեւ մտահոգութիւն, քանի որ ըստ իրեն, յաջողութեան գրաւականը պիտի ըլլայ այն, որ նախատեսուած ծրագրերը կարենան կեանքի կոչել եւ նպատակին ծառայեցնել:
Իր վկայութեամբ, 2004-2008 թուականներուն միջեւ Հայերը շատ կրաւորական էին, կարծես, թէ տագնապ կ՚ապրէին եւ մտավախութիւն կար, որ համայնքը պիտի չգոյատեւէ: Բայց վերջին երկու տարիներուն յատկապէս ուսանողները աւելի աշխուժացան: Կը մասնակցին համայնքի կեանքին, կը կազմակերպեն խորհրղաժողովներ: Երիտասարդները նոր ուժ եւ թարմութիւն կը հաղորդեն, ինչ որ կը վկայէ, թէ համայնքը ա՛լ աւելի պիտի ամրապնդուի եւ պիտի յարատեւէ: Ըստ Մահմուրեանի, սահմանափակումներ պիտի չըլլան, բոլորին անխտիր կարելիութիւն պիտի տրուի ներկայացնելու իր առաջարկներն ու ներդրումը:
Իսկ կեդրոնի մշակութային հարցերու տնօրէն Գարօլին Սաֆարեան ըսած է, թէ 2013-2014 թուականներուն մշակութային կեդրոնի գործունէութիւնը պիտի ներդաշնակեն հետեւեալ
10
կարգախօսները՝ սէր, հանդիպում, ջերմութիւն, երիտասարդութիւն, արուեստ, մշակոյթ, համերաշխութիւն, բարեկամութիւն:
Երեկոյթի ընթացքին տրուած է ընդունելութիւն: Մթնոլորտը այնքան ջերմ եղած է, որ մոռացութեան մատնուած են Հայրենիքի հեռաւորութիւնն ու օտարութեան զգացումը, ինչ որ ակամայ յիշեցուցած է մեծ գրող Ուիլիըմ Սարոյեանի խօսքը. «Աշխարհի վրայ եթէ երկու Հայ միայն մնան, դարձեալ Հայաստանը կը կառուցեն»:
ՀԱՅ ԻՐԱՒԱԲԱՆՆԵՐՈՒ ՀԱՄԱԺՈՂՈՎԸ ԵՒ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԳԼԽԱՒՈՐ ԴԱՏԱԽԱԶԻՆ ԶԳԱՅԱՑՈՒՆՑ ՅԱՅՏԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆՆԵՐԸ ՀԱՅ-ԹՐՔԱԿԱՆ ՅԱՐԱԲԵՐՈՒԹԻՒՆՆԵՐՈՒՆ ՄԱՍԻՆ
Սփիւռքի նախարարութեան նախաձեռնութեամբ Հայոց Ցեղասպանութեան 100րդ տարելիցին ընդառաջ, Յուլիս 5ին, Երեւանի մէջ կազմակերպուած է իրաւաբաններու համաժողով մը: Այդ համաժողովի իր ելոյթին մէջ, Հայաստանի գլխաւոր դատախազ Աղուան Յովսէփեան յայտարարած, թէ Հայոց Ցեղասպանութեան զոհերու ժառանգորդները պէտք է նիւթական փոխհատուցում ստանան, Հայ Եկեղեցւոյ պէտք է վերադարձուին Թուրքիոյ տարածքին հրաշքով կանգուն մնացած եկեղեցիները եւ եկեղեցապատկան հողերը, Հայաստանի Հանրապետութեան պէտք է վերադարձուին իր կորսնցուցած տարածքները եւ այլն: Բայց այդ բոլոր պահանջները պէտք է ունենան անթերի իրաւական հիմնաւորումներ ու Ա. Յովսէփեան աւելցուցած է՝ “այդ բարդ խնդիրը կոչուած ենք իրագործելու մենք՝ հայ իրաւաբաններս”:
Շուրջ դարէ մը ի վեր Հայոց Ցեղասպանութեան հարցին տեղքայլին պատճառ հանդիսացող այլ ազդակներու կարգին, Հայաստանի գլխաւոր դատախազին համոզումով՝ “հայ-թուրքական յարաբերութիւնների նկատմամբ մեր դիրքորոշումն” ալ գլխաւոր պատճառներէն է:
Ան ըսած է, որ Հայոց Ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչումը Հայկական Հարցի լուծման եւ, ընդհանրապէս, հայ-թրքական յարաբերութիւններու համապարփակ կարգաւորման միայն մէկ բաղադրիչն է, խիստ կարեւոր, բայց միայն մէկ բաղադրիչը: Ըստ Ա. Յովսէփեանի, Հայկական Հարցի լուծումը եւ հայ-թրքական յարաբերութիւններու կարգաւորումը, որ ունի զուտ իրաւական բնոյթ, պէտք է լուծուի իրաւական հարթութեան վրայ, միջազգային իրաւունքի հիմնական սկզբունքներու հիման վրայ: Այդ կը նշանակէ, որ համապատասխան միջազգային-իրաւական փորձաքննութիւններու պէտք է ենթարկուին հայ ժողովուրդին, անոր տարածքներուն առընչուող միջազգային բոլոր դաշնագրերը` Պէրլինի վեհաժողովէն՝ մինչեւ հայ-թրքական չվաւերացուած վերջին պայմանագիրը: “Հակառակ դէպքում մենք կ՚ունենանք այն, ինչ ունենք”, ըսած է ՀՀ գլխաւոր դատախազը:
Այս առընչութեամբ ան եւս պնդած է, որ միջազգային իրաւունքի հայ մասնագէտներու ուսումնասիրութիւններէն ի յայտ կու գայ, որ 1920 Օգոստոս 10ի Սեւրի դաշնագիրը, որ հայ ժողովուրդին համար խիստ կարեւոր միջազգային-իրաւական փաստաթուղթ է՝ թէեւ չէ վաւերացուած մասնակից երկիրներու կողմէ, բայց չէ ալ ջնջուած Լօզանի 1923 Յուլիս 23ի դաշնագրով (նշենք, որ վերջին տարիներուն, այս նիւթին՝ Սեւրին եւ Ուիլսընին երկար յօդւածներ յատկացուցած է նաեւ Արա Պապեան - «ՆՅ»):
“Սեւրի պայմանագիրը չվաւերացւած, բայց ոչ թէ ուժը կորցրած պայմանագիր է: Սակայն հայ ժողովրդի եւ հայ-թուրքական յարաբերութիւնների կարգաւորման տեսակէտից խիստ կարեւոր է ոչ թէ Սեւրի պայմանագիրը, այլ այդ պայմանագրի հետ կապուած ԱՄՆ նախագահ Վուդրօ Ուիլսընի 1920թ. Նոյեմբերի 22ի իրաւարար վճիռը, որով սահմանւում են Հայաստանի տարածքները”, նշած է ան:
Աւելցուցած է, որ ըստ միջազգային իրաւունքի չափանիշերուն, եթէ կողմերու միջեւ վէճ կայ եւ անոնք կը համաձայնին տուեալ վէճին լուծումը յանձնել երրորդ կողմի մը, այնուհետեւ ստիպուած են ընդունիլ անոր վճիռը: Եւ ըստ Ա. Յովսէփեանի, Հայաստանի, Թուրքիոյ եւ տասնվեց այլ երկիրներու համար այդպիսի իրաւարար վճիռ էր ԱՄՆ-ու նախագահ Ուիլսընի վճիռը, որմով Հայաստանին կը յանձնուէին Վանի, Պիթլիսի, Էրզրումի եւ Տրապիզոնի նահանգները` 103.599 քառ. քմ. տարածքով:
***
11
Հետաքրքրական են Հայաստանի գլխաւոր դատախազին այս խօսքերը, նկատի ունենալով, որ 2008ին սկսած հայ-թրքական յարաբերութիւններու կարգաւորման գործընթացէն ի վեր, Հայաստան պաշտօնապէս՝ Թուրքիայէն հողային պահանջի խօսք չէ ըրած: Թէեւ Ա. Յովսէփեանի այս արտայայտութիւններն ալ կարելի չէ զետեղել պաշտօնական պահանջի հունին մէջ, այդուամենայնիւ՝ ի վերջոյ երկրին ամենէն կարեւոր եւ պատասխանատու դիրքերէն մէկը գրաւողին կը պատկանին անոնք:
Եթէ Հայաստանի ղեկավարութիւնը մինչ օրս ընդհանրապէս խուսափած է հարցը արծարծելէ, այսօր՝ 2015ի սեմին, պահը աւելի պատշաճ կը նկատուի թերեւս, քանի որ ներկայիս Թուրքիոյ ղեկավարութեան համար՝ դժուար ժամանակներ են: Քիւրտերու հետ հաշտութիւնը առկախուած է, Ասատ յաղթանակներ կը տանի, Եգիպտոսի մէջ տապալած է իսլամական կառավարութիւնը, ԱՄՆ-ու եւ Իրանի միջեւ կը սպասուի մերձեցում:
Արդեօք Աղուան Յովսէփեանի վերոնշեալ անդրադարձները յայտարա՞րն են Թուրքիոյ դէմ Հայաստանի կողմէ սկսուած կամ սկսուելիք գործընթացի մը, որու ծիրէն ներս կը բողոքարկուին միջազգային դաշնագրերը, յատկապէս՝ 1921 Մոսկուայի դաշնագիրը: Արդարեւ, Աղուան Յովսէփեան այս մասին ալ յայտարարած է, որ ան չունի միջազգային իրաւական զօրութիւն (այդ դաշնագրով Ղարաբաղը եւ Նախիջեւանը կցուեցան Ազէրպայճանին, Մոսկուան ճանչցաւ Թուրքիոյ ներկայի սահմանը Հայաստանի հետ), իսկ 1923ին Լօզանի դաշնագրով Կարսը չի մտներ Թուրքիոյ կազմին մէջ: Փոխարէն, ինչպէս ըսինք՝ իրաւականօրէն չէ ջնջուած Սեւրի դաշնագիրը, որու համաձայն Հայաստանի մաս կը կազմեն Վանը, Պիթլիսը, Էրզրումը եւ Տրապիզոնը:
Ան նոյն ելոյթին մէջ անդրադարձած է Ազէրպայճանին ալ: “Ասածս վերաբերում է նաեւ Ադրբեջանին. եթէ վերջինս միջազգային արդարադատութեան ոլորտում ունենար Հայաստանի հնարաւորութիւնների գոնէ 5 տոկոսը, ապա վաղուց կօ՚ գտագործէր դրանք: Սակայն այդ երկիրը շատ լաւ հասկանում է, որ չունի ապացոյցների համապատասխան բազա եւ ոչ մի կերպ չի կարող հերքել ժամանակակից յանցագործութիւնները: Հէնց դրանից է բխում չգիտակցուած եւ անզուսպ չարախօսութիւնը, ինչին մենք առայժմ քիչ բան ենք հակադրում”, աւելցուցած է գլխաւոր դատախազը:
ՈՒՏԻ ՀԱՅ ՎԱՐՊԵՏԸ ՀԱՍՏԱՏՈՒԱԾ Է ԻՐ ԾՆՆԴԱՎԱՅՐԸ՝ ՏԻԳՐԱՆԱԿԵՐՏ
Ուտի հանրածանօթ վարպետ Երուանդ Պոսթանճը (ճանչցուած՝ «Ուտի Երուանդ» անունով) 21 տարի Գալիֆորնիա ապրելէ ետք, Յունիսին վերադարձած է Թուրքիա եւ հաստատուած՝ Տիգրանակերտ (Տիյարպաքըր), որ իր ծննդավայրն է: Ան յայտարարած էր, թէ այս քայլը կ՚առնէ ընդառաջելով գլխաւորաբար Տիգրանակերտի քաղաքապետ Օսման Պայտէմիրի բայց նաեւ շատ մը այլ համաքաղաքացիներու կողմէ յղուած վերադարձի կոչերուն: Ան ըսած էր նաեւ թէ մարդ պէտք է մահանայ ա՛յն հողերուն վրայ ուր ծնած է: Արուեստագէտը աւելցուցած է, թէ ԱՄՆ-ու մէջ չէ կրցած գտնել ակնկալած երջանկութիւնը:
ԱՄՆ-ՈՒ ԴԵՍՊԱՆԻՆ ՀԵՏ ԶՐՈՅՑԸ
Առջի շաբաթ այդ կողմերը շրջապտոյտի մը ձեռնարկած ԱՄՆ-ու Անգարայի դեսպանը՝ Ռիքիարտոնէ Տիգրանակերտի մէջ այցելած է նաեւ Սուրբ Կիրակոս Հայոց եկեղեցին: Եկեղեցւոյ մէջ ան հանդիպած է Ուտի Երուանդին, որու հետ բաւական երկար զրոյց մը ունեցած է: Նոր Յառաջ
112
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹԵԱՆ ՍՓԻՒՌՔԻ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ՄԱՄՈՒԼԻ ԵՒ ՀԱՍԱՐԱԿԱՅՆՈՒԹԵԱՆ ՀԵՏ ԿԱՊԵՐԻ ՎԱՐՉՈՒԹԻՒՆ 0010, Երեւան, Վազգէն Սարգսեան 26/1, 5-րդ յարկ Հեռ.: (+374.10) 58-56-01, ներքին 108, հեռապատճէն (ֆաքս) (+37410) 58-91-57 էլ. փոստ. press@mindiaspora.am
153-09.07. 2013
Մեկնարկեց «Սփիւռք Ամառնային Դպրոց» 2013թ Ծրագիրը
Յուլիս 9-ին Ծաղկաձորի երիտասարդական կեդրոնին մէջ կայացաւ ՀՀ սփիւռքի նախարարութեան «Սփիւռք ամառնային դպրոց» 2013թ ծրագիրի բացման հանդիսաւոր արարողութիւնը, որուն կը մասնակցէր ՀՀ սփիւռքի նախարար Հրանոյշ Յակոբեանը: Ողջունելով ծրագիրի մասնակիցներուն` նախարար Հ. Յակոբեան ներկայացուց «Սփիւռք ամառնային դպրոց» ծրագիրը` կարեւոր համարելով մայրենիի արագացուած դասընթացներու մասնակցութիւնը. «Աշխարհի բոլոր ծայրերում հայի շուրթերից պէտք է հնչի հայերէնը: Հայերէն խօսելով պէտք է պահպանենք մայրենին եւ փոխանցենք սերունդներին»:
«Սփիւռք ամառնային դպրոց» ծրագիրը կ’իրականացուի 5 ուղղութիւներով` Հայոց լեզուի արագացուած դասընթացներ, որոնք կը տեւեն յուլիս 8-էն օգոստոս 2, Սփիւռքի ուսուցիչներու վերապատրաստման դասընթացներ (յուլիս 15 - օգոստոս 2), Սփիւռքահայ երիտասարդ առաջնորդներու դասընթացք (յուլիս 22 – օգոստոս 2), Սփիւռքի լրագրողներու դասընթացք (յուլիս 22 – օգոստոս 2), Ազգային երգի ու պարի դասընթացք ( յուլիս 24 – օգոստոս 2):
Դասընթացները կ’իրականացուին հայերէնով, կը դասաւանդեն Հանրապետութեան եւ Սփիւռքի յայտնի լեզուաբան-մանկավարժներ: Մայրենիի ուսուցման ընթացքին կը զուգակցուին տեսական- գործնական դասընթացներ, հետեւողները տարբեր միջավայրերու մէջ մայրենի լեզուով հաղորդակցուելու հնարաւորութիւն կ’ունենան:
«Սփիւռք» ամառնային դպրոցը, որ հայերէնի ուսուցման եւ Սփիւռքի մասնագէտներու վերապատրաստման ծրագիր է, արդէն երկրորդ տարին է որ տեղի կ’ունենայ: 2013թ ծրագիրին կը մասնակցի 210 սփիւռքահայ աշխարհի աւելի քան 25 երկրէ:
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՆԵՐԱԾՈՒՄԻ ՆՈՒԱԶՈՒՄԸ ԵՒ ԱՐՏԱԳԱՂԹԻ ԱՃԸ
Գործատուներու հանրապետական միութեան նախագահ Գագիկ Մակարեանի համաձայն՝ Հայաստանի մէջ այս տարուան Յունուարէն Մայիս երկարող ժամանակահատւածին նախորդ տարուան նոյն շրջանին համեմատ արձանագրուած ներածումի ծաւալին նուազումը առընչուած է արտագաղթի աճին:
Ազգային Վիճակագրութեան Ծառայութեան տուեալներով` Հայաստան ներածուող ապրանքները 2013 Յունուար–Մայիսին 2,6 տոկոս նւազած են նախորդ տարուան նոյն ժամանակահատուածին համեմատ եւ կազմած են 1 միլիառ 631,3 միլիոն տոլար:
“Կարծում եմ, մասնաւորապէս պարէնային ապրանքների ոլորտում առկայ միտումը կապուած է ներկրւած ապրանքների պահանջարկի նուազման հետ, որի պատճառը արտագաղթի աճն է”, ըսած է Մակարեան:
13
üÆôÈ3⁄4 ÚàÚê ÎÀ Ú2ÚîÜ3⁄4, àð Øúî úð3⁄4Ü ÎÀ êîàð2¶ðàôÆ oôðàä2ÚÆ Ðoî ÀÜÎoð2ÎòàôÂo2Ü Ð2Ø2Ò2ÚÜ2¶ÆðÀ
oñ»õ3Ý 3Ûó»ÉáÕ oõñ3ÙÇáõû3Ý ÁÝ13ñÓ3Ï- Ù3Ý Ñ3ñó»ñáí Û3ÝÓÝ3Ï3ï3ñ Þï»ý3Ý üÇõÉ¿ Ð3Û3ëï3ÝÇ Õ»Ï3í3ñáõû3Ý Ñ»ï Çñ áõÝ»ó3Í Ñ3Ý1ÇåáõÙÝ»ñáõ 3õ3ñïÇÝ íëï3ÑáõÃÇõÝ Û3Ûï- Ý»ó, áñ ÜáÛ»Ùμ»ñÇÝ ìÇÉÝÇõëÇ Ù¿ç Ï3Û3Ý3ÉÇù Ñ3- Ù3ÅáÕáíÇÝ, Ð3Û3ëï3Ý - oØ ÀÝÏ»ñ3Ïóáõû3Ý Ñ3Ù3Ó3ÛÝ3·ÇñÁ ÏÁ Ý3Ë3ëïáñ3·ñáõÇ:
üÇõÉ¿ ÚáõÉÇë 10-ÇÝ Ñ3Ý1ÇåáõÙÝ»ñ áõÝ»- ó3õ Ð3Û3ëï3ÝÇ Õ»Ï3í3ñ ê»ñÅ ê3ñ·ë»3ÝÇ, í3ñã3å»ï îÇ·ñ3Ý ê3ñ·ë»3ÝÇ »õ 3ñï3ùÇÝ ·áñÍáó Ý3Ë3ñ3ñ 3⁄41áõ3ñ1 Ü3Éμ3Ý1»3ÝÇ Ñ»ïa ìÇÉÝÇõëÇ Ù¿ç Ý3Ë3ï»ëáõ3Í Ñ3Ù3ÅáÕáíÇ Ñ»ï Ï3åáõ3Í Ý3Ë3å3ïñ3ëï3Ï3Ý ËÝ1ÇñÝ»ñ ùÝÝ3ñÏ»Éáõ Ñ3Ù3ñ:
§ìëï3Ñ »Ù, áñ »ñÏáõ ÏáÕÙ»ñÝ 3Éa ÿ° Ñ3ÛÏ3- Ï3Ý ÏáÕÙÁ, ÿ° oØ-Ý, ÏñÝ3Ý 3Ù3éáõ3Û ÁÝÃ3ó- ùÇÝ Û3ÕÃ3Ñ3ñ3Í ÁÉÉ3É í»ñçÇÝ Ù¿Ï-»ñÏáõ ËÝ1Çñ-
Ý»ñÁ, áñáÝó ßáõñç 1»é Ñ3Ù3Ó3ÛÝáõÃÇõÝ ãÏ3Û: 2ÝÏ¿ Û»ïáÛ, »ñμ 3Û1 Ï3ï3ñáõÇ »õ »ë 3Ýáñ Ù¿ç Ï3ëÏ3Í ãáõÝÇÙ, Ù»Ýù Ï3ñ»ÉÇ 3Ù¿Ý ÇÝã Ï°ÁÝ»Ýù, áñå¿ë1⁄2Ç ÀÝÏ»ñ3ÏóÙ3Ý Ñ3Ù3Ó3ÛÝ3·ÇñÁ å3ï- ñ3ëï ÁÉÉ3Û ìÇÉÝÇõëÇ Ñ3Ù3ÅáÕáíÇÝa Ý3Ë3ëïáñ3·ñÙ3Ý Ñ3Ù3ñ¦, - Áë3õ oØ ÁÝ13ñÓ3ÏÙ3Ý Ñ3ñ- ó»ñáí Û3ÝÓÝ3Ï3ï3ñÁa å3ï3ëË3Ý»Éáí §21⁄23ïáõÃÇõݦ é3ïÇáÏ3Û3ÝÇ Ñ3ñóÇÝ:
oØ 2ñ»õ»É»3Ý ·áñÍÁÝÏ»ñáõû3Ý Íñ3·ÇñÁ, ß3ñù ÙÁ 3é3õ»ÉáõÃÇõÝÝ»ñ ÏÁ Ëáëï3Ý3Û Ý3Ë- ÏÇÝ ÊêÐØ 3Ý13Ù í»ó å»ïáõÃÇõÝÝ»ñáõ, áñáÝó ß3ñùÇÝ Ð3Û3ëï3ÝÇÝ, »Ã¿ 3Û1 »ñÏÇñÝ»ñÁ Çñ3Ï3- Ý3óÝ»Ý μ3ñ»÷áËáõÙÝ»ñ »õ ÏÝù»Ý oõñ3ÙÇáõû3Ý Ñ»ï Ñ3Ù3·áñÍ3Ïóáõû3Ý Ñ3Ù3å3ï3ëË3Ý å3ÛÙ3Ý3·ñ»ñ:
Ð2Ú2êî2ÜòÆÜoðàô ØoÌ Ø2êÀ âþàô1⁄4oð Ø2êÜ2ÎòÆÈ öî2ÊîÆ ̧3⁄4Ø ä2Úø2ðÆÜ
§Âñ3Ýë÷3ñ»ÝëÇ ÆÝûñÝ»ßÁÝɦ Ñ3Ï3ÏáéáõåóÇáÝ Ï»1ñáÝÁ Ý»ñÏ3Û3óáõó ÏáéáõåóÇ3ÛÇ (÷ï3ËïÇ) ÁÝÏ3ÉÙ3Ý í»ñ3μ»ñáÕ Ñ3ë3ñ3Ï3Ï3Ý Ï3ñÍÇùÇ 3Ù»Ý3Ù»3Û Çñ áõëáõÙÝ3ëÇñáõÃÇõÝÁ:
λ1ñáÝÇ Ï31⁄2Ù3Ï»ñå3Í 3Ûë ï3ñáõ3Û Ñ3ñóáõÙÝ»ñÁ ÏÁ íÏ3Û»Ý, áñ Ñ3Û3ëï3ÝóÇÝ»ñÁ 3Ù»- Ý3ÏáéáõÙå3óáõ3ÍÝ ÏÁ Ñ3Ù3ñ»Ý 13ï3Ï3Ý áõ 3éáÕç3å3Ñ3Ï3Ý Ñ3Ù3Ï3ñ·»ñÁ »õ å»ï3Ï3Ý å3ßïûÝ»3Ý»ñÁ:
§2ÛÝ Ù3ñÙÇÝÝ»ñÁ, áñáÝù Ïáãáõ3Í »Ý ÉÇÝ»É ÏáéáõåóÇ3ÛÇ 1¿Ù å3Ûù3ñÇ 3é3çÇÝ 1Çñù»ñáõÙa áëïÇÏ3ÝáõÃÇõÝ, 13ï3Ï3Ý Ñ3Ù3Ï3ñ·, ëñ3Ýù ÉÇ1»ñÝ»ñÝ »Ý Çñ»Ýó ÏáéáõÙå3óáõ3Íáõû3Ý ï»- ë3ÝÏÇõÝÇó¦, - ÚáõÉÇë 9-ÇÝ Ù»ÏÝ3μ3Ý»Éáí Çñ»Ýó Ï31⁄2Ù3Ï»ñå3Í áõëáõÙÝ3ëÇñáõÃÇõÝÁ, Û3ÛïÝ»ó §Âñ3Ýë÷3ñ»ÝëÇ ÆÝûñÝ»ßÁÝɦ Ñ3Ï3ÏáéáõåóÇáÝ Ï»1ñáÝÇ ·áñÍ31Çñ ïÝûñ¿Ý ì3ñáõÅ3Ý ÐáÏ- ï3Ý»3Ý, - §ÎáÝÏñ»ï Ð3Û3ëï3ÝÇ 1¿åùáõÙ 13ï3Ï3Ý Ñ3Ù3Ï3ñ·Á ÁÝÏ3ÉõáõÙ ¿ áñå¿ë ÏáéáõÙ- å3óáõ3Í Ï3Ù Í3Ûñ3Û»Õ ÏáéáõÙå3óáõ3Í Ñ3ñóáõ3ÍÝ»ñÇ 69 ïáÏáëÁ, ÇëÏ áëïÇÏ3ÝáõÃÇõÝÁa 66 ïáÏáëÁ: êñ3Ýù ÇëÏ3å¿ë Ùï3Ñá·Çã ÃÇõ»ñ »Ý¦:
2Ûë ï3ñáõ3Û Ñ3ñóÙ3Ý Ù3ëÝ3Ïó3Í ßáõñç Ñ31⁄23ñ Ñ3Û3ëï3ÝóÇÝ»ñáõ ·ñ»Ã¿ Ï¿ëÁa 43 ïáÏáëÁ åÝ13Í ¿, áñ í»ñçÇÝ »ñÏáõ ï3ñÇÝ»ñáõÝ ÏáéáõåóÇ3Ý Ð3Û3ëï3ÝÇ Ù¿ç 3×3Í ¿, »õ ÙÇ3ÛÝ 19 ïáÏá- ëÁ Ñ3Ï3é3Ï Ñ3Ùá1⁄2ÙáõÝùÁ Û3ÛïÝ3Í ¿:
Ð3ñóáõ3ÍÝ»ñáõ 53 ïáÏáëÁ 3Ý3ñ1ÇõÝ3í»ï, ÝáÛÝÇëÏ ÁÝ13Ýñ3å¿ë ã·áÑ3óÝáÕ ·Ý3Ñ3ï3Í ¿ Ð3Û3ëï3ÝÇ ÇßË3ÝáõÃÇõÝÝ»ñáõ ·áñÍ31ñ3Í ç3Ýù»ñÁa ÏáéáõåóÇ3ÛÇ 1¿Ù å3Ûù3ñÇ ·Íáí:
ì3ñáõÅ3Ý ÐáÏï3Ý»3Ý 3ÙμáÕçáõû3Ùμ Ñ3Ù3Ó3ÛÝ ¿ 3Ûë ·Ý3Ñ3ï3Ï3ÝÇ Ñ»ï: §Ð3Û3ëï3ÝÇ 1¿åùáõÙ Ï3Û Ù¿Ï 3ÛÉ Ùï3Ñá·Çã ÷3ëï, »õ 3ë»Ù, áñ 3ñ1¿Ý 3Û1 3ÝÑ3Ý·ëïáõÃÇõÝÁ »ñ»Ï »ë Ñ»- é3Ëûë31⁄23Ý·áí ëï3ó3Û Ý3»õ ́»éÉÇÝÇ Ù»ñ Ï»ÝïñáÝ3Ï3Û3ÝÇó: ̧3 í»ñ3μ»ñáõÙ ¿ Ù3ñ1Ï3Ýó ó3ÝÏáõû3ÝÁa Ý»ñ·ñ3õáõ»Éáõ ÏáéáõåóÇ3ÛÇ 1¿Ù å3Ûù3ñáõÙ: Ð3ñóáõáÕÝ»ñÇ 10-Çó 9-Á Ñ3Ù3ß- Ë3ñÑ3ÛÇÝ Ù3ëßï3μáí å3ïñ3ëï ¿ Ý»ñ·ñ3õáõ»É ÏáéáõåóÇ3ÛÇ 1¿Ù å3Ûù3ñáõÙ: Ð3Û3ëï3ÝáõÙ å3ïÏ»ñÁ Ñ3Ï3é3ÏÝ ¿¦, - Ù3Ýñ3Ù3ëÝ»ó ÐáÏï3Ý»3ÝÁ:
Þï»ý3Ý üÇõÉ¿ »õ 3⁄41áõ3ñ1 Ü3Éμ3Ý1»3Ý Ñ3Ý1ÇåÙ3Ý ÁÝÃ3óùÇÝ
114
2Ý ï3ñμ»ñ å3ï×3éÝ»ñ ÏÁ ÛÇß¿a í3ËÇ ÙÃÝáÉáñïÁ, Ûáõë3ÉùáõÃÇõÝÁ: ÊáñÑñ13ñ3Ý3Ï3Ý ÁÝïñáõÃÇõÝÝ»ñ¿Ý Û»ïáÛ Ñ»é3Ëûë3ÛÇÝ Ñ3ñóáõÙ Ï31⁄2Ù3Ï»ñåáõ3Í ¿ñ. Ñ3ñóáõ3ÍÝ»ñáõ ·áÝ¿ Ù¿ÏÁ ã¿ñ Ëáëïáí3Ý3Í, áñ ÁÝïñ3Ï3ß3éù í»ñóáõó3Í ¿: 2Ûë ÙÃÝáÉáñïÇ 3ñÓ3Ý3·ñáõÙÁ, Áëï ÐáÏ- ï3Ý»3ÝÇ, 1⁄2»ÏáÛóÇ 3Ù»Ý3ë»õ Ï¿ïÝ ¿:
Ðñ3å3ñ3Ïáõ3Í Ñ3ñóÙ3Ý 3ñ1ÇõÝùÝ»ñÁ Ý3»õ Ïÿ3ñÓ3Ý3·ñ»Ý, áñ Ñ3Û3ëï3ÝóÇÝ»ñáõ ·ñ»Ã¿ Ï¿ëÇ Ñ3Ùá1⁄2Ù3Ùμa »ñÏÇñÁ ÏÁ Õ»Ï3í3ñáõÇ ÙÇ3ÛÝ Çñ»Ýó ß3Ñ»ñÁ Ñ»ï3åÝ1áÕ ÁÝ13Ù»ÝÁ ÙÇ ù3ÝÇ 31⁄21»óÇÏ áõ Ñ3ñáõëï ËáõÙμ»ñáõ ÏáÕÙ¿:
§STRATEGYPAGE¦. 2 ̧ð ́oæ2ÜÀ ä3⁄4îø 3⁄4 Ð2ÞàôÆ 2èÜÆ ö2êîÀ, àð Ð2ÚoðÀ È2ô Ø2ðîÆÎ
NEWS.am-Á Ñ3ïáõ3Í ¿ Ý»ñÏ3Û3óÝáõÙ Õ3ñ3μ3Õ»3Ý Ñ3Ï3Ù3ñïáõû3Ý í»ñ3μ»ñ»3É §StrategyPage¦-áõÙ Ññ3å3ñ3Ïáõ3Í í»ñÉáõÍ3Ï3Ý Ûû1áõ3ÍÇó.
Ð3Û3ëï3ÝÇ »õ 21ñμ»ç3ÝÇ ÙÇç»õ 19-3Ù»3Û Ññ31313ñÇ ßÝáñÑÇõ ÑÝ3ñ3õáñ ¿ »Õ»É È»éÝ3ÛÇÝ Ô3ñ3μ3ÕÇ ï3ñ3ÍùÇ Ùûï 75 ïáÏáëÁ Ù3ùñ»É Ùûï 88 Ñ31⁄23ñ 3Ï3ÝÝ»ñÇó »õ ãå3ÛÃ3Í 3ÛÉ 1⁄2Ç- Ý3ÙûñùÇó: öáùñÇÏ È»éÝ3ÛÇÝ Ô3ñ3μ3ÕÁ 3ÙμáÕçáõû3Ùμ 3Ï3Ý31⁄2»ñÍ»Éáõ Ñ3Ù3ñ ÏÁ å3- Ñ3ÝçáõÇ »õë Ù¿Ï ï3ëÝ3Ù»3Ï:
Ð3Û3ëï3ÝÝ áõ 21ñμ»ç3ÝÁ Ý3ËÏÇÝÇ å¿ë Ñ3Ï3Ù3ñïáõÙ »Ý Ô3ñ3μ3ÕÇ Ñ3Ù3ñ, áñÁ 4400 ùÙ-áí 3ÙμáÕçáõû3Ùμ Ñ3Û3μÝ3Ï ï3ñ3Íù ¿:
21ñμ»ç3ÝÁ, áñÁ 95 ïáÏáëáí Ù3ÑÙ»13Ï3Ý »ñÏÇñ ¿, ÿ»õ »ñ»ù 3Ý·3Ù 3õ»ÉÇ ß3ï μÝ3Ïãáõ- ÃÇõÝ áõÝÇ »õ ß3ï ÷áÕ‘ Ý3õÃÇ ßÝáñÑÇõ, μ3Ûó Ñ3Û»ñÝ ¿É É3õ 1⁄2ÇÝáõáñÝ»ñ »Ý, »õ í¿×Á Û3ÛïÝáõ»É ¿ ÷3ÏáõÕáõÙ: ê3Ï3ÛÝ 31ñμ»ç3ÝóÇÝ»ñÁ ÛÇÙ3ñ ã»Ý »õ å¿ïù ¿ Ñ3ßáõÇ 3éÝ»Ý, áñ Ñ3Û»ñÁ ß3ï É3õ Ù3ñïÇÏÝ»ñ »Ý, ÇëÏ èáõë3ëï3ÝÝ ¿É Ýñ3Ýó 13ßÝ3ÏÇóÝ ¿: oñÏáõ ï3ñÇ 3é3ç Ð3Û3ëï3ÝÁ Ñ3Ù3- Ó3ÛÝ3·Çñ ëïáñ3·ñ»ó èáõë3ëï3ÝÇ Ñ»ï‘ 3Ýíï3Ý·áõû3Ý 3å3ÑáíÙ3Ý Ñ3ñóáõÙ û·Ýáõû3Ý Ù3ëÇÝ:
ì»ñçÇÝ ÙÇ ù3ÝÇ ï3ñáõ3Û ÁÝÃ3óùáõÙ 21ñμ»ç3ÝÁ Æëñ3Û¿ÉÇó »õ èáõë3ëï3ÝÇó 3õ»ÉÇ ù3Ý 5 ÙÉñ1 1áÉ3ñÇ 1⁄2¿ÝùÇ »õ ëå3é31⁄2ÇÝáõÃÇõÝÝ»ñÇ Ýáñ ï»ë3ÏÝ»ñ ¿ Ó»éù μ»ñ»É: ä3ßïûÝ3å¿ë 3Û1 3Ù¿ÝÁ Ý3Ë3ï»ëáõ3Í ¿ Ð3Û3ëï3ÝÇ 1¿Ù ÑÝ3ñ3õáñ ÏÇñ3éÙ3Ý Ñ3Ù3ñ: ê3Ï3ÛÝ ÙÇÉÇ3ñ1Ý»ñÁ Í3ËëáõáõÙ »Ý é31⁄2Ù3Íáí3ÛÇÝ ëå3é31⁄2ÇÝÙ3ÝÁ »õ Ñ3Ï3û13ÛÇÝ å3ßïå3Ýáõû3ÝÁ, ÇÝãÝ 3õ»ÉÇ ß3ï Æñ3ÝÇó å3ßïå3Ýáõ»Éáõ Ñ3Ù3ñ ¿:
21ñμ»ç3ÝÁ Éáõñç ç3Ýù»ñ ¿ Ý»ñ1ÝáõÙ‘ 3ñ1ÇõÝ3õ¿ï μ3Ý3Ï ëï»ÕÍ»Éáõ »õ »ñÏñÇ ïÝï»ëáõ- ÃÇõÝÁ 1⁄23ñ·3óÝ»Éáõ Ñ3Ù3ñ: 21ñμ»ç3ÝÇ å3ñïáõÃÇõÝÁ É3õ å3ïñ3ëïáõ3Í, Ï31⁄2Ù3Ï»ñåáõ3Í Ñ3ÛÏ3Ï3Ý 1⁄2ûñù»ñÇ ÏáÕÙÇó, ÑÇÙÝ3Ï3ÝáõÙ 31ñμ»ç3Ý3Ï3Ý ÏáéáõåóÇ3ÛÇ »õ »ñÏå3é3Ïáõû3Ý Ñ»ï»õ3Ýùáí ¿ñ: ́3óÇ 3Û1, Ñ3Û»ñÁ 13ñ»ñÇó »Ï»Õ é31⁄2Ù3Ï3Ý 3õ3Ý1áÛÃÝ»ñ áõÝ»Ý: 21ñμ»ç3ÝóÇ- Ý»ñÁ Ù»Í ç3Ýù»ñ »Ý ·áñÍ31ñáõÙ‘ é31⁄2Ù3Ï3Ý Ñ3õ3ë3ñ3ÏßéáõÃÇõÝÁ í»ñ3Ï3Ý·Ý»Éáõ Ñ3Ù3ñ, 3Ûëï»ÕÇó ¿É μËáõÙ ¿ Ð3Û3ëï3ÝÇ‘ èáõë3ëï3ÝÇ Ñ»ï ÙÇáõû3Ý å3Ñ3ÝçÁ »õ 31ñμ»ç3Ý3Ï3Ý é31⁄2Ù3Ï3Ý Í3Ëë»ñÇ ÏïñáõÏ 3×Á: 2Û1áõÑ3Ý1»ñÓ, Ð3Û3ëï3ÝÁ å¿ïù ¿ 3ÝÑ3Ý·ëï3Ý3Û Ù¿Ï ÃßÝ3Ùáõ 3éáõÙáí, ÇëÏ 21ñμ»ç3ÝÁ å¿ïù ¿ Ùï3ÍÇ Ã¿ Ð3Û3ëï3ÝÇ, ÿ Æñ3ÝÇ Ù3ëÇÝ:
ÂàôðøÆ2 ØoÎÜàÔ Ð2Ú2êî2ÜòÆÜoðÆ ÂÆôÜ 2ÖoÈ 3⁄4 ÂáõñùÇ3 Ù»ÏÝ3Í Ð3Û3ëï3ÝÇ ù3Õ3ù3óÇÝ»ñÇ ÃÇõÁ 2013 Ãáõ3Ï3ÝÇ ÚáõÝáõ3ñ-Ø3ÛÇë
3ÙÇëÝ»ñÇÝ Ï31⁄2Ù»É ¿ 20 500 Ù3ñ1: ÆÝãå¿ë NEWS.am-Á ï»Õ»Ï3ÝáõÙ ¿ ÂáõñùÇ3ÛÇ Ùß3ÏáÛÃÇ »õ ïáõñÇ1⁄2ÙÇ Ý3Ë3ñ3ñáõÃÇõÝÇó,
2013 Ãáõ3Ï3ÝÇ ÚáõÝáõ3ñ- Ù3ÛÇë 3ÙÇëÝ»ñÇÝ ÂáõñùÇ3 3Ûó»É3Í Ñ3Û3ëï3ÝóÇÝ»ñÇ ÃÇõÁ 3,9 ïáÏáëáí 3×»É ¿ Ý3Ëáñ1 ï3ñáõ3Û ÝáÛÝ Å3Ù3Ý3Ï3Ñ3ïáõ3ÍÇ Ñ3Ù»Ù3ïa Ï31⁄2Ù»Éáí 20 500 Ù3ñ1: 2Ûë ÃÇõÝ Çñ Ñ»ñÃÇÝ 4.8 ïáÏáëáí 3õ»ÉÇÝ ¿ 2011 Ãáõ3Ï3ÝÇ ÝáÛÝ Å3Ù3Ý3Ï3Ñ3ïáõ3ÍÇ Ñ3Ù»Ù3ï: ØÇ3ÛÝ 2013-Ç Ù3ÛÇëÇÝ ÂáõñùÇ3 ¿ 3Ûó»É»É 5 236 Ñ3Û3ëï3ÝóÇ:
Üß»Ýù, áñ 2012-Ç ÁÝÃ3óùáõÙ ÂáõñùÇ3 3Ûó»É3Í Ñ3Û3ëï3ÝóÇÝ»ñÇ ÃÇõÁ Ï31⁄2Ù»É ¿ 70 956
15
è ̧ Ü2ÊÎÆÜ ̧oêä2Ü. §Ð2Ú2êî2ÜÀ Î2ðàÔ 3⁄4 Î2ܶÜoÈ ê2ÚÂ2øàôÜ
Ö2Ü2ä2ðÐÆܦ Ð3Û3ëï3Ý»3Ý »õ ÙÇç31⁄2·3ÛÇÝ ÷áñÓ3·¿ïÝ»ñÁ ß3ñáõÝ3ÏáõÙ »Ý åÝ1»É, ÿ Ù»Í ù3Ý3Ïáõ-
û3Ùμ Û3ñÓ3ÏáÕ3Ï3Ý 1⁄2ÇÝï»ËÝÇÏ3Û í3×3é»Éáí 21ñμ»ç3ÝÇÝa èáõë3ëï3ÝÁ, ÇÑ3ñÏ¿, ·áõÙ3ñ 3ßË3ï»ó, ë3Ï3ÛÝ Ï3Û 3ÝÃ3ùáÛó ÙÇ Ýå3ï3Ï »õëa ×ÝßáõÙ ·áñÍ31ñ»É Ð3Û3ëï3ÝÇ ÝÏ3ïÙ3Ùμ, áñÁ í»ñçÇÝ ßñç3ÝáõÙ ãÇ 1313ñáõÙ Ëáñ3óÝ»É Çñ Û3ñ3μ»ñáõÃÇõÝÝ»ñÁ oõñ3ÙÇáõû3Ý Ñ»ï:
ê3Ï3ÛÝ 3Ûëï»Õ ÝáñáõÃÇõÝÝ 3ÛÝ ¿, áñ 3Ûë Ù3ëÇÝ ëÏë»É »Ý Ññ3å3ñ3Ï3õ Ëûë»É Ý3»õ éáõë å3ßïûÝ»3Ý»ñÁ: Ø»ñ »ñÏñáõÙ èáõë3ëï3ÝÇ Ý3ËÏÇÝ 1»ëå3Ý ì»3ã»ëÉ3õ Îáí3É»ÝÏáÝ éáõë3ë- ï3Ý»3Ý evrazesnews.ru Ï3Ûù¿çÇÝ Ñ»ï 1⁄2ñáÛóáõÙ, Ù¿çμ»ñ»Éáí, Ð3Û3ëï3ÝÇ Ý3Ë3·3ÑÇa ûñ»ñë ì3ñß3õ3ÛáõÙ ÑÝã»óñ3Í Ëûëù»ñÁ, ÿ Ñ3Û ÅáÕáíáõñ1Á »õñáå3Ï3Ý 3ñÅ¿ùÝ»ñÇ ÏñáÕ ¿, ÝßáõÙ ¿. - §Æñ ·3ÝÓ3ñ3ÝáõÙ ï»Õ ï3Éáí »õñáå3Ï3Ý 3ñÅ¿ùÝ»ñÇÝa Ð3Û3ëï3ÝÁ Ï3ñáÕ ¿ Ï3Ý·Ý»É ë3ÛÃ3- ùáõÝ ×3Ý3å3ñÑÇÝ: ÐÝáõó 3ëáõ3Í ¿a μ3ñÇ Ùï31ñáõÃÇõÝÝ»ñáí ë3É3ñÏáõ3Í ¿ 1ÅáËùÇ ×3Ý3- å3ñÑÁ¦:
Ð3Û3ëï3Ý»3Ý ù3Õ3ù3Ï3Ý áõÅ»ñÇ Ý»ñÏ3Û3óáõóÇãÝ»ñÁa ÿ° ÇßË3Ý3Ï3Ý, ÿ° ÁÝ11ÇÙ31Çñ, ËÇëï Ùï3Ñá·Çã »õ 3ÝÁÝ1áõÝ»ÉÇ »Ý Ñ3Ù3ñáõÙ Ð3Û3ëï3ÝÇ é31⁄2Ù3í3ñ3Ï3Ý 13ßÝ3ÏÇóÁ Ñ3Ù3- ñáõáÕ èáõë3ëï3ÝÇ ÏáÕÙÇó 21ñμ»ç3ÝÇÝ ßáõñç Ù¿Ï ÙÇÉÇ3ñ1 1áÉ3ñÇ Û3ñÓ3ÏáÕ3Ï3Ý μÝáÛÃÇ 1⁄2ÇÝ- ï»ËÝÇÏ3ÛÇ í3×3éùÁ:
§Ä3é3Ý·áõÃÇõݦ Ïáõë3Ïóáõû3Ý í3ñãáõû3Ý 3Ý13Ù Úáíë¿÷ Êáõñßáõ1»3ÝÁ §21⁄23ïáõ- ÃÇõݦ é31ÇáÏ3Û3ÝÇ Ñ»ï 1⁄2ñáÛóáõÙ ÛÇß»óñ»ó, áñ áã ÙÇ3ÛÝ Ñ3Û-éáõë3Ï3Ý é31⁄2Ù3í3ñ3Ï3Ý å3Û- Ù3Ý3·ñáí ¿ ØáëÏáõ3Ý Ñ3Ù3ñõáõÙ oñ»õ3ÝÇ 13ßÝ3ÏÇóÁ, 3ÛÉ»õ »ñÏáõ å»ïáõÃÇõÝÝ»ñÁ Ù3ë »Ý Ï31⁄2ÙáõÙ Ð2äÎ-ÇÝ. - §ê3Ï3ÛÝ 3ñ1¿Ý áñ»ñáñ1 1¿åùÝ ¿, »ñμ èáõë3ëï3ÝÁ Ñ3ÛÏ3Ï3Ý ß3Ñ»ñÇÝ 1¿Ù 3Û1åÇëÇ ·áñÍ3ñùÝ»ñ ¿ ÏÝùáõÙa ëå3é31⁄2ÇÝ»Éáí ÙÇ »ñÏñÇ, áñÝ 3ÏÝÛ3Ûïûñ¿Ý ãÇ Ã3ùóÝáõÙ, áñ å3ïñ3ëïõáõÙ ¿ é31⁄2Ù3Ï3Ý ·áñÍáÕáõÃÇõÝÝ»ñ ëÏë»É Ð3Û3ëï3ÝÇ 1¿Ù¦:
§àõ1⁄2áõÙ »Ù ÛÇß»óÝ»É, áñ Ð3Û3ëï3ÝÇ áõ È»éÝ3ÛÇÝ Ô3ñ3μ3ÕÇ Ñ3ëó¿ÇÝ 21ñμ»ç3ÝÇó ÑÝãáÕ ëå3éÝ3ÉÇó Û3Ûï3ñ3ñáõÃÇõÝÝ»ñÁ áã ÙÇ3ÛÝ ß3ñáõÝ3ÏõáõÙ »Ý, 3ÛÉ»õ ÁÝ1áõÝ»É »Ý 3õ»ÉÇ ëáõñ μÝáÛæ, - §21⁄23ïáõÃÇõݦ é31ÇáÏ3Û3ÝÇÝ ÷áË3Ýó»ó Ð3Û 31⁄2·3ÛÇÝ ÏáÝ·ñ¿ëÇ 3ñï3ùÇÝ Û3ñ3μ»- ñáõÃÇõÝÝ»ñÇ Û3ÝÓÝ3ÅáÕáíÇ å3ï3ëË3Ý3ïáõ ìÉ31ÇÙÇñ Î3ñ3å»ï»3ÝÁ:
§21ñμ»ç3ÝÇÝ 1⁄2ÇÝ»ÉÁ Ýß3Ý3ÏáõÙ ¿ ï3ñ3Í3ßñç3ÝáõÙ ÏáÝýÉÇÏï3ÛÇÝ Çñ3íÇ×3ÏÇ ëñáõÙ¦, - Û3Ûï3ñ3ñ»ó 21⁄2·3ÛÇÝ ÅáÕáíÇ 2ñï3ùÇÝ Û3ñ3μ»ñáõÃÇõÝÝ»ñÇ Ùßï3Ï3Ý Û3ÝÓÝ3ÅáÕáíÇ Ý3Ë3- ·3Ñ 2ñï3Ï 1⁄43ù3ñ»3ÝÁ (ÐÐÎ)a Ñ3ñÏ Ñ3Ù3ñ»Éáí, 3Û1áõÑ3Ý1»ñÓ, ÛÇß»óÝ»É, áñ èáõë3ëï3ÝÁ Ñ3Ý1Çë3ÝáõÙ ¿ Ð3Û3ëï3ÝÇ é31⁄2Ù3í3ñ3Ï3Ý ·áñÍÁÝÏ»ñÁ, áñÇ Ñ»ï Ñ3Ù3·áñÍ3ÏóáõÃÇõÝÁ 3å3ÑáíõáõÙ ¿ ï3ñ3Í3ßñç3Ý3ÛÇÝ 3Ýíï3Ý·áõû3Ý Ñ3õ3ë3ñ3ÏßéáõÃÇõÝÁ, »õ ËáñÑáõñ1 ïáõ»ó ãÝ»Õ3Ý3É ØáëÏáõ3ÛÇó, ù3ÝÇ áñ, ûñÇÝ3Ï, áñ»õ¿ »ñÏÇñ ãÇ Ï3ñáÕ Ý»Õ3Ý3É Ð3Û3ëï3ÝÇóa »Ã¿ 3ÛÝ Ñ»ï3Ùáõï ¿ ÉÇÝáõÙ Çñ »ñÏ3ñ3Å3ÙÏ¿ï Ï3Ù Ï3ñ×3Å3ÙÏ¿ï ß3Ñ»ñÇÝ:
§Ð2ê2ð2ÎàôÂo2ÜÜ 2ÚÈoôê 2ÜÐÜ2ð 3⁄4 Ð2ܶêî2òÜoÈ ÎÆê2î-äè2î
ØÆæàòÜoðàì¦ ÀÝ1áõÝáõ3Í Ø3ñ1áõ Çñ3õáõÝùÝ»ñÇ í»ñ3μ»ñ»3É é31⁄2Ù3í3ñáõÃÇõÝÁ 3ßË3ï»Éáõ Ñ3Ù3ñ É3õ
ÑÇÙù ¿, ë3Ï3ÛÝ 3é3Ýó ·áñÍáÕáõÃÇõÝÝ»ñÇ Íñ3·ñÇ ÁÝ1áõÝÙ3Ý Û3ÝÓÝ3ÅáÕáíÇ ·áñÍáõÝ¿áõÃÇõÝÁ 1Åáõ3ñ ÿ 3ñ1ÇõÝ3õ¿ï ÉÇÝÇ: 2Ûë Ù3ëÇÝ Û3Ûï3ñ3ñ»É ¿ Ð3Û3ëï3ÝÇ ûÙμáõ1ëÙ¿Ý Î3ñ¿Ý 2Ý1ñ¿3ë- »3ÝÁa ÚáõÉÇëÇ 9-ÇÝ Ø3ñ1áõ Çñ3õáõÝùÝ»ñÇ í»ñ3μ»ñ»3É Û3ÝÓÝ3ÅáÕáíÇ 3é3çÇÝ ÝÇëïÇ ÁÝÃ3ó- ùáõÙ:
ÚÇß»óÝ»Ýù, áñ Íñ3·ÇñÁ ßñç3Ý3éáõû3Ý Ù¿ç ¿ »õ Ý3Ë3ï»ëõáõÙ ¿ 3ÛÝ ÑÝ3ñ3õáñÇÝë ßáõï ÁÝ1áõÝ»É:
ÆÝãå¿ë ÁÝ1·Í»É ¿ Ù3ñ1áõ Çñ3õáõÝùÝ»ñÇ å3ßïå3ÝÁ, Ñ3ë3ñ3ÏáõÃÇõÝáõÙ Ù3ñ1áõ Çñ3õáõÝù- Ý»ñÇ Ñ»ï Ï3åáõ3Í Ù»Í 1Å·áÑáõÃÇõÝ Ï3Û: ØÇ»õÝáÛÝ Å3Ù3Ý3Ï, ÇßË3Ýáõû3Ý Ý»ñÏ3Û3óáõóÇãÝ»- ñÁ áã 3ÝÑÇÙÝ Ï»ñåáí Ñ3õ3ëïÇ3óÝáõÙ »Ý Çñ3Ï3Ý3óáõ3Í μ31⁄2Ù3ÃÇõ ù3ÛÉ»ñÇ Ù3ëÇÝ: §ÊÝ1ÇñÁ ÏÇë3ï-åé3ï ÙÇçáóÝ»ñÇ Ù¿ç ¿: ̧ñ3Ýù ÏÇñ3é»ÉÇ »Ý ù3Õ3ù3Ï3ÝáõÃÇõÝáõÙ, ë3Ï3ÛÝ áã μ3ñ»÷á- ËáõÙÝ»ñáõÙ¦,-ÁÝ1·Í»É ¿ Î3ñ¿Ý 2Ý1ñ¿3ë»3ÝÁ:
Ü3 Û3õ»É»É ¿, áñ ÏÇë3ÙÇçáóÝ»ñÁ áã ÙÇ3ÛÝ 3å3ñ1ÇõÝ »Ý, 3ÛÉ»õ Ñ3Ï3é3Ï 3ñ1ÇõÝùÝ »Ý ï3- ÉÇëa Ñ3ë3ñ3ÏáõÃÇõÝáõÙ 3Ýíëï3ÑáõÃÇõÝ »õ ÑÇ3ëÃ3÷áõÃÇõÝ 3é3ç3óÝ»Éáí: § ̧3 ÇÝãå¿ë 13ï3- Ï3Ý Ñ3Ù3Ï3ñ·áõÙ ¿: øÇã ¿ ·»Õ»óÇÏ 13ï3ñ3ÝÇ ß¿Ýù áõÝ»Ý3ÉÁ: Ð3ñÏ3õáñ ¿, áñ 3Û1ï»Õ 3ñ13ñ 13ï Çñ3Ï3Ý3óáõǦ,-Û3Ûï3ñ3ñ»É ¿ 2Ý1ñ¿3ë»3ÝÁ:
16
ÀÜ ̧ ̧ÆØ2 ̧ÆðÜoðÀ ê2ð¶êo2ÜÆÜ ØoÔ2 ̧ðàôØ oÜ ê2ÐØ2Ü2 ̧ðàô-
ÂÆôÜÀ Ê2ÊîoÈàô Ø3⁄4æ àñå¿ë í3é ûñÇÝ3Ï, ù3Õ3ù3Ï3Ý ·áñÍÇãÝ»ñÁ Ù3ïÝ3óáÛó »Ý 3ÝáõÙ Ý3Ë3·3Ñ ê»ñÅ
ê3ñ·ë»3ÝÇ Û3ÛïÝÇ ËáñÑñ13ÏóáõÃÇõÝÁ, ÁÝ1·Í»Éáí, áñ »ñÏñÇ Õ»Ï3í3ñÁ Çñ Û3Ûï3ñ3ñáõÃÇõÝÝ»- ñáí μ31⁄2ÙÇóë Ë3Ëï»ó Ù3Ûñ ûñ¿ÝùÁ: ÊûëùÁ μÇõç¿ï3ÛÇÝ ÙÇçáóÝ»ñÇ 3ñ1ÇõÝ3õ¿ï Ï3é3í3ñÙ3Ý »õ ÏáéáõåóÇáÝ éÇëÏ»ñÇ Ýáõ31⁄2Ù3Ý í»ñ3μ»ñ»3É Ý3Ë3·3ÑÇ ËáñÑñ13Ïóáõû3Ý Ù3ëÇÝ ¿, áñï»Õ ê»ñÅ ê3ñ·ë»3ÝÁ ËÇëï ùÝÝ313ïáõû3Ý »ÝÃ3ñÏ»ó ì»ñ3ÑëÏÇã å3É3ïÇ Ý3Ë3·3ÑÇÝ, ÙÇÝã1»é ê3ÑÙ3Ý31ñáõû3Ùμ ä3É3ïÁ 3ÝÏ3Ë Ù3ñÙÇÝ ¿, ä3É3ïÇ Ý3Ë3·3ÑÇÝ ¿É Ýß3Ý3ÏáõÙ ¿ 21⁄2·3ÛÇÝ ÅáÕáíÁ:
ÀÝ11ÇÙ31Çñ §Ä3é3Ý·áõÃÇõݦ Ïáõë3Ïóáõû3Ý í3ñãáõû3Ý Ý3Ë3·3Ñ êï»÷3Ý ê3ý3ñ»3- ÝÇ Ñ3Ùá1⁄2Ù3Ùμ, ·áñÍáÕ ÇßË3ÝáõÃÇõÝÁ 3ÛÝù3Ý ãÇ ÏÇñ3é»É ê3ÑÙ3Ý31ñáõÃÇõÝÁ, áñ μ3ñÓñ Ù3- Ï3ñ13Ïáí 3ñáõáÕ Û3Ûï3ñ3ñáõÃÇõÝÝ»ñÁ áõÕÕ3ÏÇ Ñ3Ï3ëáõÙ, 3Ý·3Ù Í3ÕñáõÙ »Ý ê3ÑÙ3Ý31- ñáõÃÇõÝÁ: Ø3ëÝ3õáñ3å¿ë, Áëï êï»÷3Ý ê3ý3ñ»3ÝÇ, ê»ñÅ ê3ñ·ë»3ÝÁ ËáñÑñ13Ïóáõû3Ý Å3- Ù3Ý3Ï 13ï3õáñÇ ÝÙ3Ý ¿ñ Çñ»Ý å3ÑáõÙ, í×ÇéÝ»ñ 3ñÓ3ÏáõÙ, 3Ý·3Ù ëå3éÝ3ÉÇó Û3Ûï3ñ3ñáõ- ÃÇõÝÝ»ñ 3ÝáõÙ, Ï3ëÏ3ÍÇ ï3Ï ¿ñ 1ÝáõÙ ûñ¿Ýùáí Ãáõ3ó»3É 3ÝÏ3Ë ì»ñ3ÑëÏÇã å3É3ïÇ Û3ÛïÝ3- μ»ñáõÙÝ»ñÁ:
§àñ»õ¿ Ý3Ë3·3Ñ ÝÙ3Ý å3ñ3·3ÛÇÝ Çñ»Ý ÃáÛÉ ã¿ñ ï3Û Ï3ëÏ3ÍÇ ï3Ï 1Ý»É ÙÇ μ3Ý, áñÁ ÇÝ- ùÁ ãÇ áõëáõÙÝ3ëÇñ»É, áñÁ Çñ í»ñ3ÑëÏáÕ3Ï3Ý Í3é3ÛáõÃÇõÝÁ 3Ý·3Ù ·Ý3Ñ3ï3Ï3Ý ãÇ ïáõ»É, »õ Ý3»õ ëå3éÝ3É ì»ñ3ÑëÏÇã å3É3ïÇ Ý3Ë3·3ÑÇÝ, Ï3Ù 3ë»É, ÿ Ýñ3 Ï3ñÍÇùÁ á»õ¿ Ù¿ÏÇÝ Ñ»- ï3ùñùÇñ ã¿, Ï3Ù 3ë»É, áñ DZÝã ÏÁ ÉÇÝÇ, »Ã¿ ÇÝùÝ ¿É Ú3ïáõÏ ùÝÝã3Ï3Ý Í3é3Ûáõû3Ý Õ»Ï3í3- ñÇÝ 3ëÇ, áñ Ï3ñÍÇù Û3ÛïÝÇ ì»ñ3ÑëÏÇã Ý3Ë3·3ÑÇ Û3Ûï3ñ3ñáõÃÇõÝÝ»ñÇ Ï3å3Ïóáõû3Ùμ: 2Û- ëÇÝùÝ, ëå3éÝ3ÉÇùÝ»ñ ¿ÇÝ ëñ3Ýù, áñáÝù áã ÙÇ Ï»ñå ã»Ý ï»Õ3õáñõáõÙ Ý3Ë3·3ÑÇ ÉÇ31⁄2ûñáõ- ÃÇõÝÝ»ñÇ ßñç3Ý3ÏáõÙ: ÆëÏ ë3 Ýß3Ý3ÏáõÙ ¿, áñ Ð3Û3ëï3ÝÇ Ð3Ýñ3å»ïáõÃÇõÝáõÙ ê3ÑÙ3Ý31- ñáõÃÇõÝÁ ãÇ ·áñÍáõÙ, ÇëÏ ë3 Ýß3Ý3ÏáõÙ ¿, áñ Ð3Û3ëï3ÝÇ Ð3Ýñ3å»ïáõû3Ý Ý3Ë3·3ÑÁ ÷3ë- ï3óÇ áõ1⁄2áõñå3óñ»É ¿ å»ï3Ï3Ý 3ÛÉ Ù3ñÙÇÝÝ»ñÇ ÇßË3ÝáõÃÇõÝÁ »õ ÃáÛÉ ãÇ ï3ÉÇë, áñå¿ë1⁄2Ç 3Û1 Ù3ñÙÇÝÝ»ñÁ ·áñÍ»Ý 3ÝÏ3˦, - 3ëáõÙ ¿ ê3ý3ñ»3ÝÁ:
2ÛÝ, ÿ ÇÝãå¿ë ¿ Ë3ËïõáõÙ ê3ÑÙ3Ý31ñáõÃÇõÝÁ, Ð3Û 31⁄2·3ÛÇÝ ÏáÝ·ñ¿ë ËÙμ3Ïóáõû3Ý ù3ñïáõÕ3ñ 2ñ3Ù Ø3ÝáõÏ»3ÝÁ óáÛó ¿ ï3ÉÇë ê»ñÅ ê3ñ·ë»3ÝÇ ÑÝã»óñ3Í Û3Ûï3ñ3ñáõÃÇõÝÝ»- ñÁ. §ê»ñÅ ê3ñ·ë»3ÝÇ í»ñçÇÝ »ÉáÛÃÇ Å3Ù3Ý3Ï ÙÇ ù3ÝÇ 3ëå»Ïïáí Ë3Ëïáõ»É »Ý ï3ñμ»ñ ë3Ñ- Ù3Ý31ñ3Ï3Ý ÝáñÙ»ñ, ÁÝ1 áñáõÙa ÑÇÙÝ3ñ3ñ ÝáñÙ»ñ. ÇßË3ÝáõÃÇõÝÝ»ñÇ ï3ñ3Ýç3ïÙ3Ý ëÏ1⁄2μáõÝùÁ, 13ï3Ï3Ý Ñ3Ù3Ï3ñ·Ç ÇÝùÝáõñáÛÝ ÉÇÝ»Éáõ ëÏ1⁄2μáõÝùÁ, 13ï3Ë31⁄2áõû3Ý íñ3Û ãû- É31ñ»Éáõ ëÏ1⁄2μáõÝùÁ: 2õ»ÉÇÝ, å3éÉ3Ù»ÝïÇ íñ3Û ÇÝùÁ 3ÛÝå¿ë ¿ Ù3ï Ã3÷ ï3ÉÇë, Ï3ñÍ»ë ÿ å3éÉ3Ù»ÝïÁ Çñ 3ß3Ï»ñïÝ ¿ »õ 13ë ãÇ ëáíáñ»É, ûñ3·Çñ ¿ áõ1⁄2áõÙ, áñ »ñÏáõë Ýß3Ý3ÏÇ: 2Ùûà ¿, »ñμ ·áñÍ31ÇñÁ ûñ¿Ýë1ÇñÇ íñ3Û 3Û1åÇëÇ Ñ3Ã3Ã3 ¿ ï3ÉÇë: à±í ¿ ù»1⁄2 ÃáÛÉ ïáõ»É 3Û1åÇëÇ Ññ3- Ñ3Ý·Ý»ñ ï3É å3éÉ3Ù»ÝïÇ ÏáÕÙÇó Ýß3Ý3Ïáõ3Í Ù3ñÙÝÇÝ, á±í ¿ Çñ3õáõÝù ïáõ»É áñáß»É, áñ 1áõ 3Ûëù3Ý ·áõÙ3ñÁ ûñÇÝ3Ï3Ý »ë Ñ3Ù3ñáõÙ, 3Ûëù3ÝÁ Ë3ËïáõÙ »ë Ñ3Ù3ñáõÙ¦:
§2Ûëûñáõ3Û ÇßË3ÝáõÃÇõÝÝ»ñÁ 3Ù¿Ý ÇÝã 3ÝáõÙ »Ý Ð3Û3ëï3ÝÇ ÅáÕáíñ1ÇÝ Çñ »ñÏñáõÙ 3åñ»- Éáõ Çñ3õáõÝùÇó 1⁄2ñÏ»Éáõ¦, - Ù»ÏÝ3μ3ÝáõÙ ¿ Ø3ÝáõÏ»3ÝÁ:
ö2êî2 ́2Ü. §2ðî2Î ́àô ̧2Ôo2ÜÆ ̧3⁄4Ø ØoÔ2 ̧ð2Üø 2è2æ2 ̧ðoÈàìa
öàðÒàôØ oÜ 2æ2ÎòoÈ ØÆôê ÎàÔØÆܦ ÈÔÐ ä3ßïå3Ýáõû3Ý ́3Ý3ÏÇ N 1⁄2ûñ3Ù3ëÇ Ññ3Ù3Ý3ï3ñ, ·Ý13å»ï 2ñï3Ï ́áõ13Õ»3ÝÇ 1¿Ù 3é3ç31ñáõ3Í Ù»Õ31ñ3ÝùÝ 3ÏÝÛ3Ûïûñ¿Ý 3ÝÑÇÙÝ ¿: 2Ûë Ù3ëÇÝ NEWS.am-Ç ÃÕÃ3ÏóÇ Ñ»ï 1⁄2ñáÛóáõÙ 3ë3ó 2ñï3Ï ́áõ13Õ»3ÝÇ ÷3ëï3μ3Ý Ð3ÛÏ 2ÉáõÙ»3ÝÁa ËÇëï μ3ó3ë3Ï3Ý ·Ý3Ñ3-
ï»Éáí 2ñï3Ï ́áõ13Õ»3ÝÇ 1¿Ù Ù»Õ31ñ3Ýù 3é3ç31ñ»Éáõ Ñ3Ý·3Ù3ÝùÁ: §2ÏÝÛ3Ûï 3ÝÑÇÙÝ Ù»Õ31ñ3Ýù ¿: Ø¿çμ»ñõáõÙ »Ý 3ÛÝåÇëÇ ·áñÍáÕáõÃÇõÝÝ»ñ, áñáÝù ï»ÕÇ ã»Ý
áõÝ»ó»É: úñÇÝ3Ï, Çμñ ëå3éÝ3ó»É ¿ ÙÇõë ÏáÕÙÇ Ï»3ÝùÇÝ: îñ3Ù3·Íûñ¿Ý Çñ3Ï3Ýáõû3ÝÁ Ñ3Ï3- ëáõÙ ¿¦,- Ýᯐ ¿ Ý3: Ð3ñóÇÝ, ÿ 3Ûë 1¿åùáõÙ áñÝ ¿ 3é3ç31ñáõ3Í Ù»Õ31ñ3ÝùÇ Ýå3ï3ÏÁ, ÷3ë- ï3μ3ÝÁ å3ï3ëË3Ý»ó. §Î3ñÍáõÙ »Ùa Ù»Õ31ñ3Ýù 3é3ç31ñ»Éáõ Ñ3Ý·3Ù3ÝùÁ å3ÛÙ3Ý3õáñ- áõ3Í ¿ ÙÇõë ÏáÕÙÇÝ 3Ù¿Ý ·Ýáí 3ç3Ïó»Éáõ ó3ÝÏáõû3Ùμ¦:
Ð3ÛÏ 2ÉáõÙ»3ÝÁ 1⁄2»ñÍ ÙÝ3ó 3é3çÇÏ3Û ù3ÛÉ»ñÇ Ù3ëÇÝ ã3Ï»ñïÝ»ñÁ μ3ó»Éáõó:
ÆÝãå¿ë 3õ»ÉÇ í3Õ Û3ÛïÝ»É ¿ñ NEWS.am-Á, êÇõÝÇùÇ Ý3ËÏÇÝ Ù3ñ1⁄2å»ï êáõñÇÏ Ê3ã3ïñ»3- ÝÇ ï3Ý Ùûï Ññ31⁄2¿Ý3ÛÇÝ íÝ3ëáõ3Íù ëï3ó3Í, ÈÔÐ N 1⁄2ûñ3Ù3ëÇ Ññ3Ù3Ý3ï3ñ, ·Ý13å»ï 2ñ- ï3Ï ́áõ13Õ»3ÝÇÝ ÚáõÉÇëÇ 9-ÇÝ Ù»Õ31ñ3Ýù ¿ 3é3ç31ñáõ»É: Ð3Û3ëï3ÝÇ ·ÉË3õáñ 13ï3Ë31⁄2Ç Ù3ÙáõÉÇ ù3ñïáõÕ3ñ êáÝ3 îéáõ1⁄2»3ÝÇ Ëûëùáí, ́áõ13Õ»3ÝÇÝ Ù»Õ31ñ3Ýù ¿ 3é3ç31ñáõ»É øñ.ûñ.-Ç 137-ñ1 Ûû1áõ3ÍÇ 1-ÇÝ Ù3ëÇ Û3ïÏ3ÝÇßÝ»ñáí (êå3Ýáõû3Ý, 3éáÕçáõû3ÝÁ Í3Ýñ íÝ3ë
17
å3ï×3é»Éáõ Ï3Ù Ëáßáñ ã3÷Ç ·áÛù áãÝã3óÝ»Éáõ ëå3éÝ3ÉÇùÁ, »Ã¿ 3Û1 ëå3éÝ3ÉÇùÝ Çñ3Ï3- Ý3óÝ»Éáõ Çñ3Ï3Ý íï3Ý· ¿ »Õ»É):
2ñï3Ï ́áõ13Õ»3ÝÇ ÝÏ3ïÙ3Ùμ áñå¿ë Ë3÷3ÝÙ3Ý ÙÇçáó ¿ ÁÝïñáõ»É ãÑ»é3Ý3Éáõ ëïáñ3·- ñáõÃÇõÝÁ:
ÚÇß»óÝ»Ýù, áñ ÚáõÝÇëÇ 2-ÇÝa Å3ÙÁ 00:10-Ç ë3ÑÙ3ÝÝ»ñáõÙ, êÇõÝÇùÇ Ù3ñ1⁄2å»ï êáõñ¿Ý Ê3- ã3ïñ»3ÝÇ ï3Ý Ùûï ÑÝã»É »Ý Ïñ3ÏáóÝ»ñ, áñÇ Ñ»ï»õ3Ýùáí 1 Ù3ñ1 Ù3Ñ3ó»É ¿ñ, »õë 2 Ù3ñ1 Ññ31⁄2¿Ý3ÛÇÝ íÝ3ëáõ3ÍùÝ»ñáí ï»Õ3÷áËáõ»É »Ý ¶áñÇëÇ μÅßÏ3Ï3Ý Ï»ÝïñáÝ: Ø3Ñ3ó3ÍÁ ¶áñÇ- ëÇ ù3Õ3ù3å»ïÇ Ý3ËÏÇÝ Ã»ÏÝ3Íáõ 2õû ́áõ13Õ»3ÝÝ ¿, ÇëÏ íÇñ3õáñÝ»ñÇó Ù¿ÏÁa Ýñ3 »Õμ3ÛñÁa 2ñï3Ï ́áõ13Õ»3ÝÁ, áí ÈÔÐ N 1⁄2ûñ3Ù3ëÇ Ññ3Ù3Ý3ï3ñ ¿, ÙÇõë íÇñ3õáñÁa ÜÇÏáÉ3Û 2μñ3Ñ3Ù- »3ÝÝ ¿, áí êÇõÝÇùÇ Ù3ñ1⁄2å»ï êáõñ¿Ý Ê3ã3ïñ»3ÝÇ 31⁄2·3Ï3ÝÝ ¿ »õ ÃÇÏÝ3å3ÑÁ: Îñ3ÏáóÝ»ñÁ ÑÝã»É »Ý § ́»ñ»ï3¦ ï»ë3ÏÇ 3ïñ×3Ý3ÏÇó »õ áñëáñ13Ï3Ý Ññ3ó3ÝÇó: ö3ëïÇ 3éÃÇõ 3ñ1¿Ý Û3- ñáõóáõ»É ¿ ùñ¿3Ï3Ý ·áñÍ:
¶áñÇëáõÙ Û3ÛïÝÇ ê1ÕÇ É×áõÙ ËÝçáÛù ¿ »Õ»É, áñÇÝ Ù3ëÝ3Ïó»É ¿ Ý3»õ ÈÔÐ Ý3Ë3·3Ñ ́3Ïû ê3Ñ3Ï»3ÝÁ: ì¿× ¿ Í3·»É, áñÁ ß3ñáõÝ3Ïáõ»É ¿ êÇõÝÇùÇ Ù3ñ1⁄2å»ïÇ ï3Ý Ùûï:
̧¿åùÇ Ï3å3Ïóáõû3Ùμ Ó»ñμ3Ï3Éáõ»É, 3å3 Ï3É3Ý3õáñáõ»É ¿ñ êÇõÝÇùÇ Ù3ñ1⁄2å»ïÇ ÃÇÏ3- Ý3å3Ñ 1⁄43ñ1⁄23Ý1 ÜÇÏáÕáë»3ÝÁ »õ êáõñ¿Ý Ê3ã3ïñ»3ÝÇ áñ1ÇÝ‘ 19-3Ù»3Û îÇ·ñ3Ý Ê3ã3ïñ»3- ÝÁ:
êáõñ¿Ý Ê3ã3ïñ»3ÝÁ Û3ÛïÝÇ 1¿åùÇó Û»ïáÛ Û3Ûï3ñ3ñ»É ¿ñ, ÿ Å3Ù3Ý3Ï3õáñ3å¿ë í3Ûñ ¿ 1ÝáõÙ Ù3ñ1⁄2å»ïÇ Çñ ÉÇ31⁄2ûñáõÃÇõÝÝ»ñÁ‘ ÙÇÝã»õ Ý3Ë3ùÝÝáõû3Ý 3õ3ñïÁ, ÿ»õ ûñ¿Ýùáí ÝÙ3Ý μ3Ý Ý3Ë3ï»ëáõ3Í ã¿: ÚáõÝÇëÇ 6-ÇÝ Î3é3í3ñáõÃÇõÝÝ ÁÝ1áõÝ»ó êáõñ¿Ý Ê3ã3ïñ»3ÝÇ‘ 3ßË3- ï3ÝùÇó 31⁄23ïÙ3Ý 1ÇÙáõÙÁ:
§oÔ ́2Úð, Î2Ø ä2î2êÊ2Ü îàôð, Î2Ø Ðð2Ä2ð2Î2ܦ
§ ̧3ï3Çñ3õ3Ï3Ý Ñ3Ù3Ï3ñ·Á ÙËñ×áõ3Í ¿ ÏáéáõåóÇ3ÛÇ Ù¿ç, ï»ÕÇ »Ý áõÝ»ÝáõÙ 3ÛÝåÇëÇ 1¿åù»ñ, ÇÝãåÇëÇÝ ÈÇëÏ3- ÛÇÝÝ ¿¦,- Aravot.am-Ç Ñ»ï 1⁄2ñáÛóáõÙ 1Å·áÑ»ó ø3Õ3ù3·¿ïÝ»ñÇ ÙÇáõû3Ý Ý3Ë3·3Ñ ÐÙ3Û»3Ï ÚáíÑ3ÝÝÇë»3ÝÁ:
§2Ûëûñ μáÉáñÁ ·Çï»Ý Ð3Û3ëï3ÝÇ íÇ×3ÏÁ, 3ÛëÇÝùÝa 3ÛÝ, áñ ë3ÑÙ3Ý3Ù»ñÓ ·ÇõÕ»ñÁ 13ï3ñÏõáõÙ »Ý, 3ñï3·3ÕÃÁ Ù»Í ¿, »õ Ð3Û3ëï3ÝÁ Éù»É ¿ 3ÛÝù3Ý Ù3ñ1, áñù3Ý 1⁄2áÑáõ»É ¿ »Õ»é- ÝÇ Å3Ù3Ý3Ï, μáÉáñÇÝ ¿ Û3ÛïÝÇ: Ø»Ýù å¿ïù ¿ 3Ù¿Ý ÇÝã 3Ý»Ýù, áñ Ë3Å3ÙáõÅÇ ÇßË3Ýáõû3ÝÁ ·3 ÷áË3ñÇÝ»Éáõ 3ñ- Å3ÝÇ Ù3ñ1Ï3Ýó ÇßË3ÝáõÃÇõÝÁ, áñå¿ë1⁄2Ç Ï3ñáÕ3Ý3Ýù Ù»ñ
31⁄2·3ÛÇÝ Ñ3ñó»ñÇ ßñç3Ý3ÏÝ»ñáõÙ áõñÇßÇ íñ3Û ×ÝßáõÙ ·áñ- Í31ñ»É: ́3Ûó Ù»Ýù ·Ý3Éáí ÃáõÉ3ÝáõÙ »Ýù: oñμ 2Ä Ý3Ë3·3- ÑÁ 3ÙμÇáÝÇó 3ëáõÙ ¿, áñ μÇõç¿Ý É3÷áõÙ áõ Ã3É3ÝáõÙ »Ý, Û»- ïáÛ Çñ ËûëùÁ Ñ»ï ¿ í»ñóÝáõÙa ë3ñë3÷»ÉÇ ¿¦,- Ñ3õ3ëïÇ3ó-
ÝáõÙ ¿ ÚáíÑ3ÝÝÇë»3ÝÁ: ̧ÇÙ»Éáí 2Ä Ý3Ë3·3Ñ ÚáíÇÏ 2μñ3Ñ3Ù»3ÝÇÝ, 3ë3ó. §oÕμ3Ûñ, 1áõ 13 3ëáõÙ »ë å»-
ïáõû3Ý 3Ù»Ý3μ3ñÓñ 3ÙμÇáÝÇó, Ï3Ù å¿ïù ¿ å3ï3ëË3Ý ï3ë 3ë3ÍÝ»ñÇ1 Ñ3Ù3ñ, Ï3Ùa Ññ3Å3ñ3Ï3Ý: 2å3óáõóÇñ, áñ ×Çß1 »ë, ã¿ áñ 2Ä Ý3Ë3·3Ñ »ë, 3Ëñ ùá ËûëùÁ ·ÇÝ å¿ïù ¿ áõÝ»Ý3Û¦:
ÚáíÑ3ÝÝÇë»3ÝÁ Ýß»ó, áñ Çñ»Ý 13ïáõÙ »Ý »ñÏáõ ·áñÍáí, 3ÛÝ μ3ÝÇ Ñ3Ù3ñ áñ Çñ ·ñ3ë»Ý»3ÏÇ íñ3Û Û3ñÓ3ÏáõáÕÝ»ñÇÝ 3ë»É ¿, ÿ ûñ¿Ýù »Ý Ë3ËïáõÙ »õ ÝÙ3ÝõáõÙ »Ý ÈýÇÏ ê3ÙáÛÇ í3ñÓáõ Ï3Ý3Ýó. §oë å3ïñ3ëï »Ù ÇÙ Ëûëù»ñÇ Ñ3Ù3ñ å3ï3ëË3Ý3ïáõáõÃÇõÝ Ïñ»É »õ 3ëáõÙ »Ù, áñ 13 Ñ3Ù3ñÅ¿ù ¿ñ 3Û1 3ÝÓÝ3õáñáõÃÇõÝÝ»ñÇ í3ñù3·ÍÇÝ, ãÝ3Û3Í áñ Ýñ3Ýù áñáßáõÙÝ»ñ »Ý ÁÝ1áõÝáõÙ ÇÙ 1¿Ù: ÐÇÙ3 2Ä Ý3Ë3·3ÑÝ 3ëáõÙ ¿a μÇõç¿Ý É3÷áõÙ »Ý, 13ï3Ë31⁄2Á ÍÇÍ3Õ»ÉÇ Ù»ÏÝ3μ3ÝáõÃÇõÝÝ»ñ ¿ ï3ÉÇë í»ñ3ÑëÏÇã å3É3ïÇ áõëáõÙÝ3ëÇ- ñáõÃÇõÝÝ»ñÇÝa ×Çß1 Ï3ï3ñ»Éáí Ý3Ë3·3Ñ ê»ñÅ ê3ñ·ë»3ÝÇ 3ë3ÍÝ»ñÁ¦:
ø3Õ3ù3·¿ïÝ»ñÇ ÙÇáõ- û3Ý Ý3Ë3·3Ñ ÐÙ3Û»3Ï ÚáíÑ3ÝÝÇë»3Ý
118
ä2ðàÚð Ð2ÚðÆÎo2ÜÀ 42,5 ØÆÈÆàÜ ̧ð2Ø 3⁄4 ä2Ð2ÜæàôØ ä3ñáÛñ Ð3ÛñÇÏ»3ÝÁ Ñ3Ûó31ÇÙáõÙ ¿ Ý»ñÏ3Û3óñ»É 13ï3ñ3Ý, å3Ñ3Ýç»Éáí áñå¿ë Çñ»Ý å3ï×3é3Í íÝ3ëÇ ÷áËÑ3ïáõóáõÙ Ù3Ñ3÷áñÓÁ å3ïáõÇñ»Éáõ, Ï31⁄2Ù3Ï»ñå»Éáõ »õ Çñ3Ï3Ý3ó- Ý»Éáõ Ù¿ç Ù»Õ31ñáõáÕ ì3ñ13Ý ê»1ñ3Ï»3ÝÇó, Ê3ãÇÏ äûÕáë»3ÝÇó áõ ê3Ùáõ¿É Ú3ñáõÃÇõÝ»3ÝÇó
μéÝ3·3ÝÓ»É 42 ÙÇÉÇáÝ 524 Ñ31⁄23ñ 1ñ3Ù: Ð3Ûó3å3Ñ3ÝçÇ ·áõÙ3ñÇ ã3÷Á ë3ÑÙ3Ýáõ»É ¿a Ñ3ßáõÇ 3éÝ»Éáí Ð3ÛñÇÏ»3ÝÇ μáõÅÙ3Ý
Í3Ëë»ñÁ: Ü3Ë3·3ÑÇ Ý3ËÏÇÝ Ã»ÏÝ3ÍáõÝ 20 ÙÇÉÇáÝ 500 Ñ31⁄23ñ 1ñ3Ù Í3Ëë»É ¿ Ø3ñïÇ 28-Çó ÙÇÝã»õ Ø3ÛÇëÇ 16-Á 3ñï»ñÏñáõÙ íÇñ3Ñ3ïáõ»Éáõ »õ μáõÅáõ»Éáõ Ñ3Ù3ñ: oõë 20 ÙÇÉÇáÝ 500 Ñ3- 1⁄23ñ 1ñ3Ù Ýñ3Ý 3ÝÑñ3Å»ßï ¿ »ñÏñáñ1 íÇñ3Ñ3ïáõû3Ý »õ μáõÅÙ3Ý Ñ3Ù3ñ, ù3ÝÇ áñ, Áëï Ñ3Û- ó31ÇÙáõÙÇ, μ»É·Ç3óÇ μÅÇßÏÝ»ñÁ »1⁄2ñ3Ï3óñ»É »Ý, áñ 3é3çÇÏ3Û »ñÏáõ ï3ñÇÝ»ñÇÝ Ð3ÛñÇÏ»3ÝÇÝ »ñÏñáñ1 3Ý·3Ù íÇñ3Ñ3ï»Éáõ 3ÝÑñ3Å»ßïáõÃÇõÝ Ïÿ3é3ç3Ý3Û:
Ð3ÛñÇÏ»3ÝÇ ÷3ëï3μ3ÝÁ Ñ3ßáõ3ñÏ»É ¿ Ý3»õ ÙÇÝã»õ 2015 Ãáõ3Ï3ÝÇ 2åñÇÉ Ýñ3Ý 3ÝÑñ3- Å»ßï 1»Õáñ3ÛùÇ Í3ËëÁ, »õ 2 ÙÇÉÇáÝ 424 Ñ31⁄23ñ 1ñ3Ù ¿É å3Ñ3ÝçáõÙ ¿ ëå3ëáõáÕ 3Û1 Í3Ëë»ñÁ ÷áËÑ3ïáõó»Éáõ Ñ3Ù3ñ:
ÚÇß»óÝ»Ýù, 3ñï»ñÏñáõÙ ä3ñáÛñ Ð3ÛñÇÏ»3ÝÇ 3é3çÇÝ íÇñ3Ñ3ïáõû3Ý Í3Ëë»ñÁ ÷áËÑ3- ïáõó»Éáõ Ñ3Ù3ñ Ð3Û3ëï3ÝÇ Ï3é3í3ñáõÃÇõÝÁ 3Ûë ï3ñáõ3Û ·3ñÝ3ÝÁ Ñ3Ù3å3ï3ëË3Ý áñáß- Ù3Ùμ Çñ å3Ñáõëï3ÛÇÝ ýáÝ1Çó Ýñ3Ý Û3ïÏ3óñ»É ¿ñ 3ÝÑñ3Å»ßï 20 áõ Ï¿ë ÙÇÉÇáÝ 1ñ3ÙÁ: ́3Ûó, ÷3ëïûñ¿Ý, Ð3ÛñÇÏ»3ÝÁ 3Û1 ·áõÙ3ñÁ 3Ùμ3ëï3Ý»3ÉÝ»ñÇó ¿ å3Ñ3ÝçáõÙ: §21⁄23ïáõÃÇõݦ é31Ç- áÏ3Û3ÝÇ Ñ3ñóÇÝ, ÿ 3ñ1»ûù Ùï31DZñ »Ý ·áõÙ3ñÁ í»ñ313ñÓÝ»É å»ïμÇõç¿, Ð3ÛñÇÏ»3ÝÇ ÷3ë- ï3μ3Ý È»õáÝ ́3Õ13ë3ñ»3ÝÁ å3ï3ëË3Ý»ó. - § ̧3 ÏáÕÙ»ñÇ Çñ3õ3Û3ñ3μ»ñáõÃÇõÝÝ ¿, ÏÁ í»- ñ313ñÓÝÇ, ãÇ í»ñ313ñÓÝÇ, 3Ûë ·áñÍÇ Ñ»ï Ï3å ãáõÝǦ:
äÆܶ-äàÜ¶Ü 3⁄4ð Øoð ØÜàôØ ä2Î2ê Ø2ðÆÜ2 ́2Ô ̧2¶ÆôÈo2Ü
́áÉáñë áõÝ»ó»É »Ýù ÙÇ ÁÝÏ»ñ, áñÇ Ñ»ï Ù»ñ ÍÝáÕÝ»ñÁ ÃáÛÉ ã¿ÇÝ ï3ÉÇë, áñ Ë3Õ3Ýù£ 2ëáõÙ ¿ÇÝa §â3ñ ¿, í3ïÝ ¿, ËáõÅ3Ý, ËáõÉÇ·3ݦa î3ñ3Í3ßñç3ÝáõÙ Ð3Û3ëï3ÝÁ ÝáÛÝ íÇ×3ÏáõÙ ¿ Û3ÛïÝáõ»É. áã áù ãÇ ó3ÝÏ3ÝáõÙ Ýñ3 Ñ»ï Ë3Õ3Éa ãÝ3Û3Í 3Û1 ïÕ3ÛÇ Ý3Ë3Ó»éÝáÕ3Ï3Ý Ñ3- ÏáõÙÝ»ñÇÝa Áëï ¿áõû3Ý, å3ï×3éÁ Ù¿ÏÝ ¿a Ð3Û3ëï3ÝÁ ÏáéáõÙå3óáõ3Í »ñÏÇñ ¿, »õ ÏáéáõÙ- å3óáõ3Í ¿ áïùÇó ·ÉáõËa ï3ñ3Í3ßñç3ÝÇ 3ÏïÇõ Ë3Õ3óáÕÝ»ñÁ É3õ ·Çï»Ý, áñ 3Û1ûñÇÝ3Ï ·áñ- ÍÁÝÏ»ñÝ»ñÇó ß3éÁ Ï3ÃáõÙ ¿£ ò3ÝÏ3ó3Í å3ÛÙ3Ý3õáñáõ3ÍáõÃÇõÝ Ï3ñáÕ ¿ Ç ãÇù 13éÝ3É, áñáí- Ñ»ï»õ ÙÇ 3ÛÉ Ë3Õ3óáÕ Ï3ñáÕ ¿ Ù¿çï»Õ μ»ñ»É 3Û1 ã3ñ ïÕ3ÛÇ í3ï 3ñ3ñùÝ»ñÇ áõ ËáõÉÇ·3Ýáõ- ÃÇõÝÝ»ñÇ 3ÙμáÕç3Ï3Ý ÷3ûÃÁ, »õ Ýñ3 Ñ»ï ÏÝùáõ3Í ó3ÝÏ3ó3Í ïÝï»ë3Ï3Ý áõ ù3Õ3ù3Ï3Ý ·áñÍ3ñù û·ï3·áñÍ»É ÁÝ11¿Ù ·áñÍ3ÏóáÕÇa Ð3Û3ëï3ÝÇ ÇßË3ÝáõÃÇõÝÝ»ñÝ Ç1⁄2áõñ »Ý áõ1⁄2áõÙ å3ïñ3Ýù ëï»ÕÍ»É, ÿ Ù»Ýù ßñç3å3ïáõ3Í »Ýù ÙÇÙÇ3ÛÝ ÃßÝ3ÙÇÝ»ñáí, áã áù Ù»ñ 3åñ»ÉÁ ãÇ áõ1⁄2áõÙ, áã ÙÇ »ñÏÇñ ãÇ áõ1⁄2áõÙ Ý3õÃ3ÙáõÕÇ »õ ·31⁄23ÙáõÕÇ ÙÇ Í3ÛñÝ ¿É Ù»ñ »ñÏñáí ï3ݻɣ Æñ3Ï3- ÝáõÙ μÝ3õ ¿É 3Û1å¿ë ã¿£ öá÷áËáõáÕ 3ßË3ñÑÁ Ñ3Ù3·áñÍ3Ïóáõû3Ý 3ßË3ñÑ ¿, »õ ó3ÝÏ3ó3Í Ù¿ÏÁ ÷ÝïéáõÙ ¿ Ñ3Ù3ËáÑÝ»ñ »õ ·áñÍ3ÏÇóÝ»ñ£ oõ ãÇ ÉÇÝáõÙ 3ÛÝå¿ë, áñ, 3Ñ3, 1áõ áõ1⁄2áõÙ »ë 1⁄23ñ- ·3Ý3É, μ3Ûó áÕç 3ßË3ñÑÁ 1¿Ù ¿ ùá ÉÇÝ»ÉÇáõû3ÝÝ áõ 1⁄23ñ·3óÙ3ÝÁ£
2Ûë ûñ»ñÇÝ ÙÇ3Ý·3ÙÇó ÙÇ ù3ÝÇ Ý»ñù3Õ3ù3Ï3Ý ëÏ3Ý13É å3Ûûó »ñÏñáõÙ£ ê3, 3Ýßáõßï, 3ÛÝ ÷áËÑ3ïáõóáõÙÝ ¿, áñ ïñõáõÙ ¿ Ñ3Ýñáõû3ÝÁ Çñ ëáóÇ3É3Ï3Ý ËÝ1ÇñÝ»ñÁ 3Ýï»ë»Éáõ 1Ç- Ù3ó »õ 3ßË3ñÑ3ù3Õ3ù3Ï3Ý μ3ñ1 ÃÝ×áõÏÇó áõß31ñáõÃÇõÝÁ ߻ջÉáõ ÝÏ3ï3éáõÙáí£ 2ñï3ùÇÝ ù3Õ3ù3Ï3Ý ËÝ1ÇñÝ»ñÁ ë3ÑáõÝ »õ 3ÝÝßÙ3ñ Ùï3Ý ÷3ÏáõÕÇ, »õ å3ñ1⁄2áõ»ó, áñ ï3ñ3Í3ßñç3- ÝáõÙ Ð3Û3ëï3ÝÁ ãáõÝÇ áã ÿ μ3ñ»Ï3Ù, 3ÛÉ ·áÝ¿ Ñ»é3õáñ ÙÇ ËÝ3ÙÇ å»ïáõÃÇõÝ£ ìñ3óÇÝ»ñÁ ù3ßáõÙ »Ý, éáõëÝ»ñÁa áõÕÕ3ÏÇ 3÷3ßù3ñ3 Ë3Õ»ñ »Ý ï3ÉÇë 3ïñå¿Û×3Ý3Ãáõñù3Ï3Ý μ»õ»éÇ Ñ»ï, »õ 3Ý·3Ù Æñ3ÝÝ ¿ ëÏë»É 1⁄2·áõß3Ý3É Ù»1⁄2ÝÇó£ oõ 3Ûë 3Ù¿ÝÁ 3ÛÝ å3ï×3éáí, áñ ýáõïåáÉ3- ÛÇÝ 1Çõ3Ý3·Çïáõû3Ùμ Çñ 3ñï3ùÇÝ ù3Õ3ù3Ï3Ý Ï3ñÇ»ñ3Ý ëÏë3Í »ñÏÇñÁ 3ÛÝù3Ý ï3ñáõ»ó ÏáÙåÉÇÙ»Ýï3ñÇ1⁄2Ùáí, áñ μ3ÝÁ Ñ3ë3õ åÇÝ·-åáÝ·Ç, áõñ ·Ý13ÏÇ 1»ñ ¿ Û3ïÏ3óáõ3Í Çñ»Ý£ Ð3Ï3- é3Ï 1¿åùáõÙ, ÇÝãá±í μ3ó3ïñ»É èáõë3ëï3ÝÇ ÏáÕÙÇó 1⁄2áõï Û3ñÓ3ÏáÕ3Ï3Ý 1⁄2¿ÝùÇ Ù3ï3Ï3ñ3- ñáõÙÁ 2ïñå¿Û×3ÝÇÝ »õ ÇÝã忱ë μ3ó3ïñ»É ÙÝ3ó3ÍÇ ÉéáõÃÇõÝÁ ëñ3 Ù3ëÇÝ£ ⿱ áñ ÙÇç31⁄2·3ÛÇÝ Ñ3ÝñáõÃÇõÝÁ ß3ï É3õ ¿ Ñ3ëÏ3ÝáõÙ, áñ å3ïÇó Ï3Ëáõ3Í 1⁄2¿ÝùÁ ÙÇ ûñ å¿ïù ¿ Ïñ3ÏÇ£ ÆëÏ ûñ ûñÇ ÃáõÉ3óáÕ »õ ÏáéáõåóÇ3ÛÇó Ë»Õ13Ù3Ñ ÉÇÝáÕ »ñÏÇñÁ áã ÙÇ Ï»ñå ãÇ Ï3ñáÕ 1ÇÙ3Ý3É 3Ûë ÷áñÓáõû3ÝÁ£
ØÇç31⁄2·3ÛÇÝ Ñ3ÝñáÛÃÁ Éáõé ¿, áñáíÑ»ï»õ 3ñ1¿Ý ù3ÝÇ ï3ñÇ ¿ áã ÙÇ Ï»ñå ÷3ëï3ñÏáõ3Í ã¿ Ð3Û3ëï3ÝÇ ·áÛáõÃÇõÝÁ ï3ñ3Í3ßñç3ÝÇ ïÝï»ë3Ï3Ý ù3ñï¿1⁄2Ç íñ3Û£ ÆÝãá±í ¿ 1⁄2μ3Õáõ3Í 3Û1 »ñÏÇñÁ »õ DZÝã íÝ3ë Ï3ñáÕ ¿ ï3É ÙÇç31⁄2·3ÛÇÝ Ñ3Ýñáõû3ÝÁ, »Ã¿ 3ÛÝ ãÉÇÝÇ£ àã ÙÇ£ àñáíÑ»ï»õ 3ÝÏ3ËáõÃÇõÝÇó Ç í»ñ Ð3Û3ëï3ÝÇ Ð3Ýñ3å»ïáõÃÇõÝÁ ãÏ3ñáÕ3ó3õ Ûëï3Ï»óÝ»É Çñ ÏáÕÙÝáñá-
19
ßáõÙÝ»ñÁ, ãÏ3ñáÕ3ó3õ ëï»ÕÍ»É 3ÛÝ ÏáÙáõÝÇÏ3óÇáÝ Ï3åÇï3ÉÁ, áñÁ ïñ3Ù3μ3Ý3Ï3Ý ÏÁ 13ñÓ- Ý¿ñ Ýñ3 ·áÛáõÃÇõÝÁ áñå¿ë 3é3ÝÓÇÝ å»ï3Ï3Ý ëáõμÇ»Ïï£ ÆëÏ 3Ûëûñ 3ñ1¿Ý Çñ3íÇ×3ÏÝ, Çñûù, ÷3ÏáõÕ3ÛÇÝ ¿£ ê3Ï3ÛÝ ÷3ÏáõÕ3ÛÇÝÁ 1»é 3Ý»É3Ý»ÉÇÝ ã¿£ Ð3Û3ëï3ÝÁ Ï3ñáÕ ¿ ëÃ3÷áõ»É, »Ã¿ ÙÇ Ññ3ßùáí Ï3ñáÕ3Ý3Û Ï3Ý·Ý»óÝ»É »ñÏÇñÁ Ù3ßáÕ Ù»Í3Ù3ëßï3μ ÏáéáõåóÇ3Ý£ 2Û1 Ïáéáõåó- Ç3ÛÇ ï3Ï »Ý Ã3ùÝáõ3Í Ñ3ÛÏ3Ï3Ý »ññáñ1 å»ï3Ï3Ýáõû3Ý μáÉáñ é»ëáõñëÝ»ñÁ, Ý3Ë »õ 3é3ça Ñ3Ýñ3ÛÇÝ ¿Ý»ñ·Ç3Ý, 3ßË3ï3ï»Õ»ñÁ, áñáÝó μ3ó3Ï3Ûáõû3Ý å3ï×3éáí ¿ »ñÏÇñÁ μéÝ»É 3ñ- ï3·3ÕÃÇ ×3Ý3å3ñÑÁ£ ÆëÏ Ý»ñù3Õ3ù3Ï3Ý Ã3ïñáÝÝ 3ñ1¿Ý Ç íÇ×3ÏÇ ã¿ ÷3Ï»É 3Ýå3ï3ë- Ë3Ý3ïõáõû3Ý »õ 3ÝûñÇÝ3Ï3Ýáõû3Ý 3ÛÝ ë»õ ËáéáãÝ»ñÁ, áñáÝù ï»ë3Ý»ÉÇ »Ý μáÉáñÇÝ£
2ÛÝå¿ë áñ, å¿ïù ¿ í3ñ3·áÛñÝ Çç»óÝ»É »õ 3ÝóÝ»É ·áñÍÇ£ ø3ÝÇ 1»é Å3Ù3Ý3Ï Ï3Û£ §Ð2ÚoÈƦ
§Â2ôÞo2Ú ÚoÔ2öàÊàôÂÆôܦ êoðÄ ê2ð¶êo2ÜÆ ÜoðêàôØ
Ü2Æð2 Ð2ÚðàôØo2Ü
ØáÉ1áí3ÛÇ ÏáÙÏáõëÇ 3é3çÝáñ1 ìÉ31ÇÙÇñ ìáñáÝÇÝÁ Û3Ûï3ñ3ñ»É ¿ ÙÇÝã»õ 3ßáõÝ Ï3é3í3- ñáõû3Ý Ññ3Å3ñ3Ï3ÝÇÝ Ñ3ëÝ»Éáõ Ùï31ñáõû3Ý Ù3ëÇÝ: Ø»Ýù 3ÛÉ»õë ã»Ýù ëå3éÝáõÙ é»ÅÇÙÇÝ §Ã3õß»3Û Û»Õ3÷áËáõû3Ùμ¦: Ø»Ýù Ó»éÝ3ÙáõË »Ýù ÉÇÝáõÙ 1ñ3 Çñ3Ï3Ý3óÙ3ÝÁ, - Û3Ûï3ñ3ñ»É ¿ Ý3: ÎáÙÏáõëÁ Ùï31Çñ ¿ 3ÝÑÝ31⁄23Ý1áõû3Ý 3ÏóÇ3Ý»ñ 3Ý»É »õ í»ñçÝ3·Çñ Ý»ñÏ3Û3óÝ»É:
ä3ñ1⁄2 ¿, ÿ ÇÝãáõ 3ßÝ3ÝÁ: 2ßÝ3ÝÁ ØáÉ1áí3Ý Ùï31Çñ ¿ ëïáñ3·ñ»É oõñ3ÙÇáõû3Ý Ñ»ï 3ëáó3óÙ3Ý Ñ3Ù3Ó3ÛÝ3·ÇñÁ, ÁÝ1 áñáõÙa 3Ûë »ñÏÇñÁ oõñ3ÙÇáõû3Ý ÏáÕÙÇó Ñ3Ù3ñõáõÙ ¿ §3Ù»- Ý3å3ïñ3ëïÁ¦ ëïáñ3·ñ»Éáõ Ñ3Ù3ñ: ØáÉ1áí3Ý 3ñ1¿Ý Ñ3Ù3Ó3ÛÝáõ»É ¿ ÙÇ·ñ3óÇáÝ Ï¿ï»ñ ï»- Õ3Ï3Û»É Ø»ñÓ1Ý»ëïñÇ Ñ»ï ë3ÑÙ3ÝÇÝ, 3Û1 »ñÏñáõÙ 3ñ1¿Ý ù3Õ3ù3Ï3Ý Ù3Ï3ñ13Ïáí 1ñõáõÙ ¿ oØ-ÇÝ 3Ý13Ù3Ïó»Éáõ ËÝ1ÇñÁ:
oõ 3Ñ3, ÏáÙÏáõëÁ Û3Ûï3ñ3ñáõÙ ¿ §Ã3õß»3Û Û»Õ3÷áËáõû3ݦ Ù3ëÇÝ: ̧3 Ýß3Ý3ÏáõÙ ¿, áñ Ýñ3 Ñ»ï»õáõÙ Ï3Ý·Ý3Í áõÅ»ñÁ ÏÁ ÷áñÓ»Ý Çñ3íÇ×3ÏÁ Ñ3ëóÝ»É 3ÛÝåÇëÇ ù3áëÇ, áñå¿ë1⁄2Ç 3ëáóÇ3óÇ3ÛÇ ëïáñ3·ñáõÙÁ ï»ÕÇ ãáõÝ»Ý3Û:
âÇ μ3ó3éõáõÙ, áñ ÝÙ3Ý ëó»Ý3ñÝ»ñ ÏÁ ÏÇñ3éáõ»Ý Ý3»õ 3ÛÉ »ñÏñÝ»ñáõÙ, áíù»ñ å3ïñ3ëï »Ý 2ëáóÇ3óÇ3ÛÇÝ£ ìñ3ëï3ÝáõÙ, àõÏñ3ÇÝ3ÛáõÙ »õ Ð3Û3ëï3ÝáõÙ: 2ë»Ýù, ìñ3ëï3ÝáõÙ Ý3Ë3- ·3ÑÇ ÁÝïñáõÃÇõÝÁ Ýß3Ý3Ïáõ3Í ¿ 3ÛÝ ÝáÛÝ Å3Ù3Ý3Ï, »ñμ å¿ïù ¿ Ý3Ë3ëïáñ3·ñáõÇ 2ëáóÇ3óÇ- 3Ý: ̧3 Ýß3Ý3ÏáõÙ ¿, áñ »ñÏÇñÁ Ï3ñáÕ ¿ ËÝ1ñ»É Û»ï3Ó·»É ëïáñ3·ñáõÙÁ: àõÏñ3ÇÝ3ÛáõÙ ÝáÛÝå¿ë Ë3éÝ Çñ3íÇ×3Ï ¿a ÁÝ11ÇÙáõÃÇõÝÁ ßñç3÷3Ï»É ¿ ËáñÑñ13ñ3ÝÁ »õ ÃáÛÉ ãÇ ï3ÉÇë ÁÝ1áõÝ»É ûñ¿Ýù- Ý»ñ, áñáÝù 3ÝÑñ3Å»ßï »Ý 2ëáóÇ3óÇ3ÛÇ Ñ3Ù3ñ:
Ð3Û3ëï3ÝáõÙ Çñ3íÇ×3ÏÁ ùÇã ÇÝã 3ÛÉ ¿: âÝ3Û3Í Ýñ3Ý, áñ ÇßË3ÝáõÃÇõÝÁ Ûëï3Ï ãÇ Û3Ûï3- ñ3ñáõÙ »õñáå3Ï3Ý ÏáõñëÇÝ Ñ3õ3ï3ñÙáõû3Ý Ù3ëÇÝ, ë3Ï3ÛÝ å3ÑáõÙ ¿ §»õ-»õ¦-Ç ÇÝïñÇ·Á: Î3Û ï»ë3Ï¿ï, ÿ í»ñçÇÝ å3ÑÇÝ ê»ñÅ ê3ñ·ë»3ÝÁ §ÏÁ ·óǦ oõñáå3ÛÇÝ, Ï3Ý Ý3»õ Ïáã»ña Û»- ï3Ó·»Éáõ oØ Ñ»ï Ñ3Ù3Ó3ÛÝ3·ñÇ Ý3Ë3ëïáñ3·ñáõÙÁ:
ÆÝã Ë3Õ ¿ í3ñáõÙ ê»ñÅ ê3ñ·ë»3ÝÁa å3ñ1⁄2 ã¿: Î3Ù Ý3 ÇëÏ3å¿ë å3ïñ3ëïõáõÙ ¿ í»ñçÇÝ å3ÑÇÝ 3éÇà ·ïÝ»É »õ Û»ï3Ó·»É Ý3Ë3ëïáñ3·ñáõÙÁ, Ï3Ù ÷áñÓáõÙ ¿ §μÉ»ý Ùïݻɦ èáõë3ëï3ÝÇ Ñ»ï, 3ÏÝ3ñÏ»Éáí, áñ í»ñçÇÝ å3ÑÇÝ ÏÁ ·óÇ oõñáå3ÛÇÝ: ÐÝ3ñ3õáñ ¿, å3Ñ»Éáí 3Û1 ÇÝïñÇ·Á, Ý3 ÷áñÓáõÙ ¿ Ëáõë3÷»É §Ã3õß»3Û Û»Õ3÷áËáõû3ݦ ëó»Ý3ñÇó:
2ñ1»ûù èáõë3ëï3ÝÁ Ð3Û3ëï3ÝáõÙ áõÝÇ é»ëáõñë §Ã3õß»3Û Û»Õ3÷áËáõÃÇõݦ Çñ3Ï3Ý3ó- Ý»É ÁÝ11¿Ù oõñ3ÙÇáõû3Ý: Ð3Û3ëï3ÝáõÙ ÁÝ1Ñ3Ýñ3å¿ë ãÏ3Û ù3Õ3ù3Ï3Ý é»ëáõñëa 3ÛÝ ó3- ùáõóñÇõ ¿ »Õ»É: ØÇ3Ï é»ëáõñëÁ ê»ñÅ ê3ñ·ë»3ÝÇ Ïáõë3ÏóáõÃÇõÝÝ ¿, »õ 3ÛÝ ÷áñÓáõÙ »Ý û·ï3- ·áñÍ»É ÇÝãå¿ë 2ñ»õÙáõïùÁ, 3ÛÝå¿ë ¿É èáõë3ëï3ÝÁ, 3ßË3ï»Éáí 3Û1 Ïáõë3Ïóáõû3Ý ï3ñμ»ñ ûõ»ñÇ Ñ»ï:
2ÛëåÇëáí, §Ã3õß»3Û Û»Õ3÷áËáõÃÇõÝÁ¦ Ð3Û3ëï3ÝáõÙ ÑÝ3ñ3õáñ ¿ ÙÇ3ÛÝ ÐÐÎ-Ç »õ ê»ñÅ ê3ñ·ë»3ÝÇ ÙÇçáóáí. »Ã¿ ÐÐÎ-Ý Û»ï3Ó·Ç oõñ3ÙÇáõû3Ý Ñ»ï 3ëáóÇ3óÇ3ÛÇ Ý3Ë3ëïáñ3·ñáõ- ÙÁ, Ýß3Ý3ÏáõÙ ¿ ï»ÕÇ ¿ áõÝ»ó»É §Ã3õß»3Û Û»Õ3÷áËáõÃÇõݦ: Î3ñ»õáñ ã¿, áñ 3ÛÝ ï»ÕÇ ¿ áõÝ»ó»É ê»ñÅ ê3ñ·ë»3ÝÇ Ý»ñëáõÙ, ·ÉË3õáñÁa ÏÁ ÷áËáõÇ Ð3Û3ëï3ÝÇ 3ñï3ùÇÝ ù3Õ3ù3Ï3Ý ÏáõñëÁ »õ Ý»ñùÇÝ 1⁄23ñ·3óÙ3Ý ïñ3Ù3μ3ÝáõÃÇõÝÁ: 2õ»ÉÇ ßáõï, ÏÁ ÷áËáõÇ ÷áË»Éáõ Ùï31ñáõÃÇõÝÁ, ÇëÏ ÙÝ3ó»3É 3Ù¿Ý ÇÝã ÏÁ ÙÝ3Û Çñ ï»ÕáõÙ: §Èð2¶Æð¦
20
COVER P AGE Hrayr K. Shahinian, M.D.
Hrayr K. Shahinian, M.D. is regarded as a pioneer in the field of medicine for his revolutionary use of minimally invasive endoscopy in performing skull base surgery. He is leading a paradigm shift by shunning the traditional craniotomy a relatively barbaric procedure that involves making an incision from ear to ear, pulling back the skin to expose the skull, sawing off the top portion to reach the brain and attempting to correct the abnormality in question -- in favor of the state-of-the-art procedure. Shahinian, who leads a world-class team of specialists at the Skull Base Institute in Los Angeles, is breaking new ground by treating his patients using micro- instruments to access the problem areas. By utilizing this revolutionary technology, along with fiber optic, high- definition video that enables him to have a panoramic view of the interior anatomy of the skull, he skillfully removes tumors and repairs vascular problems while, at the same time, dramatically reducing operating and recovery times.
Shahinian was born in Beirut, Lebanon, and spent his formative years in Paris. One of his favorite pursuits was traveling throughout the Middle East and Africa with his father as he worked on various civil engineering projects. During this time, his father influenced him tremendously, encouraging him to actively pursue academic excellence while providing a steady stream of inspiration as the youngster achieved various goals.
It was in his home city that Shahinian began his quest for a career in medicine, first earning a bachelor's degree in biology/chemistry from the American University of Beirut before earning medical degrees from that institution and Pritzker Medical School at the University of Chicago. While there, he earned a distinguished membership in the prestigious Alpha Omega Alpha honor society for excellence in the medical community. He later relocated to Illinois to serve as a research associate at the University of Chicago's Department of Surgery before completing his training in general surgery at Vanderbilt University in Tennessee.
Shahinian later completed fellowships in three different specialty areas, starting with plastic/reconstructive surgery and craniofacial surgery at New York University Medical Center's Institute of Reconstructive Plastic Surgery before moving to Switzerland to concentrate on skull base surgery at the University of Zurich's Department of Head and Neck Surgery. After returning to the United States, Shahinian accepted a position as an attending surgeon at the United States Department of Veterans Affairs Medical Center in Northport, N.Y. He later went on to serve as an assistant clinical professor at the Institute of Reconstructive Plastic Surgery at New York University Medical Center and assistant professor of surgery and neurosurgery at the State University of New York at Stony Brook. He later accepted a position at that institution to serve as co-director of the Skull Base Institute. He relocated to Los Angeles in 1996 to accept a position at Cedars-Sinai Medical Center and reestablish the Skull Base Institute, which, over the next several years, assembled a top-ranked team of surgeons, endocrinologists, radiologists and other specialty personnel before the facility expanded in 2003.
A fellow of the American College of Surgeons, Shahinian has received scores of awards including the Harwell Wilson Award for Excellence as a surgical resident from Vanderbilt University Medical Center as well as several teaching awards at various institutions. He has authored numerous journal articles as well as chapters in such noted textbooks as "Grabb and Smith's Plastic Surgery" and "Endocrinology."
Armenians Still Skeptical About Government Fight Against Corruption
YEREVAN -- Most Armenians remain skeptical about their government’s declared efforts to combat endemic corruption in the country, according to a fresh survey released by Transparency International on Tuesday.
The Berlin-based watchdog’s 2013 Global Corruption Barometer gauged popular perceptions of graft with opinion polls conducted around the world. It said 53 percent of some 1,000 respondents in Armenia believe that ongoing crackdowns on corrupt practices are “ineffective” or “very ineffective.” Only 21 percent of them are satisfied with the government efforts.
21
Judiciary remains one of the most corrupt institutions in Armenia, according to the latest surveys. Armenians also perceive public officials/civil servants and medical and health services as other institutions engaged in corrupt practices most.
These findings reflect Armenia’s position in another closely watched Transparency International survey, the Corruption Perceptions Index (CPI). Armenia ranked 129th of 183 countries covered in the most recent CPI last fall.
The authorities in Yerevan have repeatedly pledged to tackle bribery, nepotism and other corrupt practices in earnest. Prime Minister Tigran Sarkisian announced a new anti-corruption drive last November, urging civic and opposition groups to get involved in it. The latter dismissed the offer as unserious, however. They claim that President Serzh Sarkisian is not prepared for a genuine fight against corruption because it would endanger his hold on power.
According to the Global Corruption Barometer, 43 percent of Armenians think that the scale of government corruption in their country has actually increased in the last two years. Only 19 percent feel that the situation has improved, with the remaining 38 percent seeing no major changes.
The judicial system, police, healthcare and civil service were rated as the country’s most corrupt institutions, with at least two-thirds of respondents saying they are seriously affected by graft.
Varuzhan Hoktanian, the director of the Transparency International branch in Armenia, described the survey’s findings as “very worrisome.” “The bodies that are supposed to be at the forefront of the fight against corruption -- notably the police and judiciary -- are the most corrupt ones not only in Armenia but other CIS countries,” he said at a news conference.
Aleppo Crisis Worsens
ALEPPO—The closure of roads to and from Aleppo is threatening severe shortages of supplies and worsening living conditions in this highly-Armenian- populated city as the Syrian crisis continues to worsen.
Reports indicate that constant security concerns in Aleppo have been compounded in recent days by the closure of all access routes to and from the city, which is preventing emergency and relief services from providing basic needs to the population there, reported Yerkir Media.
The three basic necessities, food, fuel and medication are in severe shortage and if available are extremely expensive.
Reports from Aleppo paint a grim picture of shortages of mainly flour, forcing most bread bakeries
to shut down. The cost of fuel has risen to 10 times the market price, causing daily traffic to dwindle. Most medical professionals, especially specialists, have fled Syria. Due to budgetary constraints, all
emergency medical vehicles have stopped operations, making rapid response difficult. Locals fear that the crisis will further impact the Syrian currency, the lira, which has already fallen in value
since the beginning of the crisis in 2011.
The ravaged city of Aleppo is home to a large community of Armenians.
22
More Syrians Move To Armenia
YEREVAN -- Syrians-Armenians have continued to take refuge in Armenia in recent months, raising to around 10,000 the number of such people currently living in their ancestral homeland, a government official in Yerevan said on Tuesday.
Lusine Stepanian, a representative of the Armenian Ministry of Diaspora, said the figure is the latest government estimate of the size of the Syrian Armenian refugee population in the country.
The ministry spoke late last year of some 6,000 Syrian Armenians based in Armenia. Many of them fled Syria after fierce fighting reached Aleppo, the Arab state’s largest city.
The once-thriving Armenian community in Syria numbered an estimated 80,000 members before the outbreak of the brutal civil war there two years ago. Most of them lived in Aleppo.
The Armenian government last year took a series of measures to make it easier for Syrian Armenians to settle in Armenia. President Serzh Sarkisian said in May that the government will continue to do its best to alleviate their plight.
However, the government is too cash-strapped to provide large-scale economic assistance to the refugees. Many of them are struggling to find decent housing and jobs in the impoverished country.
According to Stepanian, most of the Syrian Armenians live in rented apartments in Yerevan. She said they are increasingly relocating from the city’s expensive center to outskirts where housing prices are considerably lower.
“Around 600 Syrian Armenian families have expressed a desire to buy apartments in Armenia with state support,” Stepanian told RFE/RL’s Armenian service (Azatutyun.am). “Three hundred of those families have already applied for buying apartments in the New Aleppo neighborhood in Ashtarak.”
In Stepanian’s words, the applicants will pay half of the cost of the apartments to be built in the town 20 kilometers west of Yerevan. Private benefactors will provide the rest of the funding, the official said, adding that the government has already set aside land for the Ashtarak neighborhood.
Salpi Javakhchurian and her family moved to Yerevan from Aleppo earlier this year, leaving behind an expensive house and three shops owned by them. The family has decided to buy an apartment in the Armenian capital.
“This is our homeland,” explained Javakhchurian. “I feel like this is my city. There is hardship and some people may offend us, but nobody can tell us to get out of here.”
Turkey Must Return Armenian Land – Attorney General YEREVAN -- Victims of Armenian genocide should receive material compensation, churches and church lands should be returned to the Armenian Church, the Republic of Armenia should receive back the territories it lost. But all these claims should have perfect legal grounds. Upon the initiative of the ministry of Diaspora, in a conference of lawyers ahead of the 100th anniversary of the
Armenian genocide, Aghvan Hovsepyan, prosecutor general of Armenia said in his speech. International insurance agencies decided in 2007 to pay the heirs of the victims of the Armenian genocide, but they have recently stopped the payments. According to the prosecutor general the reason is Turkey’s pressure. Aghvan Hovsepyan said that if Armenia possessed undeniable arguments, this process would have a logic outcome. According to him, this issue is up to the Armenian lawyers
to solve. It has been one century, since the Armenian-Turkish relations, as Aghvan Hovsepyan says, have
been staying in place. Though many countries recognized and condemned the Armenian genocide, we have no significant result. I’m sure we will be at the same point in one century. The reason is not only
23
the policy of denial of Turkey, neither the geopolitical contradictions of super powers. I strongly believe the reason is also our positions on the recognition of the Armenian genocide and on the Armenian-Turkish relations, said Hovsepyan.
He added that the recognition of the genocide is only one element of the Armenian cause. The settlement of the Armenian-Turkish relations is of legal character and it should be reached based on international right. This, according to the prosecutor general means that all international pacts relating to the Armenian people and their territories should be examined. Otherwise we will have what we have now, said Aghvan Hovsepyan.
He thinks it is wrong not to answer the Azeri balderdash that Syunik, Yerevan and Artsakh are Azeri territories. “Wouldn’t it be more effective if we gave legally grounded answers to Azeris. For instance, in accord with March 16 pact of Moscow of 1921, Nakhichevan was separated from Armenia and as an autonomous region was given under Azerbaijan’s patronage. Letting alone the legality of the Moscow pact, I should note that in 1923, Azerbaijan’s Central Committee revised the previous decision and included Nakhichevan in its composition. This decision was such an evident violation of the international right that even Turkey issued a protest note against it. Can we affirm Nakhichevan is an inseparable part of Armenia and that Azerbaijan occupied it? Of course we can, but somehow we are silent”, said Aghvan Hovsepyan.
Dwelling on international agreements relating Armenia, the prosecutor general said that the Armenian-Turkish border is not regulated. “We have territorial disputes with both Azerbaijan and Turkey”. According to the prosecutor general, in order to solve these issues, it is necessary to work out a large package of claims with relevant legal grounds and introduce it before the authorities of Armenia with the view of submitting it to the International Court of Justice (ICJ), the principal judicial organ of the United Nations (UN). “I’m sure if Azerbaijan had at least 1/100 of our legal ground, it would have long applied not only to the International Court of Justice, but to all possible instances”, said the prosecutor general calling not to forget that time is working against us.
Middle East Airlines Launches Beirut-Yerevan Flights
YEREVAN -- The Middle East Airlines has launched the Beirut-Yerevan-Beirut flights. A Lebanese delegation has arrived in Armenia on this occasion.
“This decision of the Middle East Airlines was an urgent necessity for our compatriots living in Lebanon and Syria. Operation of the flight will boost the development of economies of the two countries, particularly in the field of tourism, Armenian Minister of Diaspora Harnush Hakobyan declared at the meeting with members of the Lebanese delegation.
Lebanon’s Minister of Industry Vrej Sabounjian also attached importance to the launching of the flight.
“With this flight we’ll help those passengers, who face difficulties traveling to Armenia. All passengers on board of the first plane from Beirut to Yerevan were Armenians. They were singing the Armenian anthem as the plane was landing,” President of the MEA Company Mohammed El-Hout said.
Armenian CCI President Martin Sargsyan stated that “Lebanon has for centuries been a second homeland for thousands of Armenians. The Armenian community of more than 100,000 plays a great role in Lebanon’s life and is a bridge between the two nations.”
24
Community Forum on the Syrian War
The geopolitical and sectarian factors.
The outlook for the Armenian community
GLENDALE -- As the bloodshed and destruction in Syria rages on with no end in sight, the conflict has drawn in global and regional superpowers whose diametrically opposing expectations on how to end the war and the future of Syria have deepened the crisis. The ever growing sectarian tone of the civil war has added a very dangerous element to the mix with the potential of catastrophic consequences for the whole region.
How does the current situation reflect upon the Armenian community in Syria? How will the sectarian tone of the civil war and the escalation of sectarian violence in the region affect the Armenian communities of the Middle East?
To examine these and other questions in depth, the Armenian Council of America is organizing a public forum and has invited Dr. Harry Sarafian to conduct a lecture on Friday July 12 at the Glendale Central Library at 8 p.m. (222 E Harvard St., Glendale, CA 91205) The lecture will be conducted primarily in Armenian. Admission is free.
Moldova renounces its corrupted anti-Armenian lawyer
Regarding the allegations of Moldovan corrupted advocate Aurelia Grigoriu, made in Armenia, in the context of the international conference, the Center for Human Rights of Moldova submitted a letter to the Armenian ombudsman in which express the regret about the incident, Armenian News-NEWS.am informs.
The Center for Human Rights of Moldova expresses the hope that the provocation by corrupted Moldovan lawyer in Yerevan will not affect the traditional relations of esteem and good cooperation between national institutions for human rights protection from Republic of Moldova and Republic of Armenia.
The full text of the letter reads (original grammar and punctuation were preserved):
“I express my regret regarding the accident that recently happened in the Parliament of Republic Armenia, in the context of the International Conference titled “The European Legal Standards and the Scope of Discretion of Powers in the Member-States of the Council of Europe”, organized by Constitutional Court of the Republic of Armenia.
The allegations of parliamentary advocate Aurelia Grigoriu, certainly do not reflect the position of national institution for the protection of human rights from the Republic of Moldova in so sensitive issue.
The Center for Human Rights of Moldova as well as the ombudsman institutions from other states is one apolitical, and its activity is focused exclusively on the monitoring of human rights observance.
The ombudsman Offices from Moldova and Armenia maintained constantly lasting relations of cooperation and mutual support, the allegations of parliamentary advocate Aurelia Grigoriu should not be a reason of discord between the two institutions.
I hope what has happened recently in Yerevan will not affect the traditional relations of esteem and good cooperation between national institutions for human rights protection from Republic of Moldova and Republic of Armenia. I take this opportunity to reaffirm the ombudsman institution openness for cooperation into realisation of the goals for promovation and protection of human rights in our countries.
25
Anatolie Munteanu, Director of the CHRM, Parliamentary Advocate To Mr. Karen Andreasyan Human Rights Defender of the Republic of Armenia” Earlier Armenian News-NEWS.am informed that the attempts of Moldova’s corrupted lawyer Aurelia Grigoriu
to provoke a scandal and damage Armenia’s image have ruined. Madame Grigoriu, a participant of Yerevan- hosted international conference, deliberately locked herself in her room and refused to participate in the program following her provocative speech and statements about “occupied territories” voiced in the Armenian parliament.
According to many journalists, Grigoriu was bribed by Azerbaijani officials, which whom she maintains intimate relations and whom she visited for many times in Baku (the media paid attention to the fact that the corrupted lawyer removed from her Facebook account all photos which prove close relationship between Moldovan lawyer and Azerbaijani officials).
NEWS.am
Thomas de Waal: Armenians still have two advantages on the military side
Azerbaijan’s problem is that the Armenians still have two advantages on the military side, political analyst Thomas de Waal said.
In an interview with RFE/RL Azerbaijani service, he commented on release of the revised edition of his famous book “The Black Garden: Armenia And Azerbaijan Through Peace And War”.
Speaking about Armenia’s advantages, the expert mentioned mountainous landscape “which is always easier to defend than to attack” and buying weapons from Russia at reduced prices.
Thomas de Waal noted that Azerbaijan had turned into an oil and gas power “but the paradox is it has got nothing, nothing with regard to Karabakh.”
“So this has been zero success for Azerbaijan on the Karabakh issue,” he believes.
Noting changes in Karabakh, the expert of the Carnegie Endowment for International Peace said “everything has been rebuilt” and “the distinction between Karabakh and the seven regions around it is beginning to blur” which, he believes, is a rather worrying fact.
He stressed that the possible war is not only about Azerbaijan, Armenia and Karabakh, as it will involve broader region.
“And maybe this, in a sense, is a good thing, because it means there is an interest in the neighborhood in stopping this happening.”
Despite all mentioned problems, de Waal still thinks reconciliation is possible.
“I definitely believe reconciliation is possible. But, as you say, there was this very unpleasant campaign against Akram Aylisli, a respected Azerbaijani writer who was talking about peace and reconciliation. So that obviously sends a bad message. Let’s wait and see whether this is just a phase in Azerbaijan, if this has to do with Azerbaijani politics, or whether this is a longer-term problem,” he added.
News from Armenia - NEWS.am
26
Armenian lawyers prepare legal package on Armenian Genocide
NEWS.am
3 Armenians among injured in Russia train accident
There are three Armenians in the list of those that suffered injuries as a result of a train accident in Krasnodar Krai (federal district) of Russia
According to the information that is posted on the official website of the General Department of the Ministry of Emergency Situations of Krasnodar Krai, Seta Arutyunyan (born in 1936; Labinsk city), Anush Arutyunyan (born in 1989; Barnaul city), and Norayr Arutyunyan (born in 2012; Barnaul city) are among the fifteen passengers that were hospitalized.
The aforesaid accident occurred on Sunday, as eleven train cars derailed and five of them turned over. Seventy-six people
were injured. The remaining 603 passengers did sustain any injuries, ITAR-TASS News Agency of Russia reports.
U.S. Judges in Armenia to Train Local Counterparts
YEREVAN -- A group of US judges is visiting Armenia July 6-20 to participate in training judges, prosecutors and advocates in issues concerning pretrial detention/release, alternative dispute resolution, and judicial opinion writing, reports PanArmenian.net, quoting the US Embassy’s press office.
Among the judges are the Honorable Robert Lasnik, United States District Judge for the Western District of Washington, the Honorable Ricardo Martinez, United States District Judge for the Western District of Washington, and Connie Smith, Chief United States Pretrial Services Officer for the Western District of Washington
The training is sponsored by the United States Embassy within the framework of its commitment to implement reform in Armenia around developing accountability and rule of law, the report says.
27
YEREVAN. – A special working group will be set up to form a legal package on the Armenian Genocide, chairman of the Armenian Constitutional Court Gagik Harutyunyan said during lawyers’ forum.
The forum held in Yerevan is dedicated to the 100th anniversary of the Armenian Genocide. The participants discussed issues on lawsuits filed by the descendants of genocide survivors to get compensation for property.
Representatives of Armenian Constitutional Court, legal experts from different states delivered reports.
Aurelia Grigoriu safely returned to Chisinau after provoking scandal in Armenia
Moldovan parliamentary advocate Aurelia Grigoriu safely returned to Chisinau after a controversial speech in the Armenian parliament. She will hold a press conference on Monday, Moldovan Publika.TV reported. Meanwhile, the Speaker of the Moldovan Parliament Igor Corman said that parliamentary commission on foreign policy will assess the statement of the ombudswoman Aurelia Grigoriu.
Foreign Minister Natalia Gherman said that the incident in Yerevan provoked by the statement of Moldova’s ombudswoman will be discussed during the visit of President Serzh Sargsyan planned for next week.
Previously, she said the statement is not a cause for a diplomatic scandal, and it will not affect relations between Chisinau and Yerevan. During the last week’s international forum in Yerevan, Grigoriu said “Armenia has occupied 20 percent of Azerbaijan’s territories committing genocide against Azerbaijanis”. Then she deliberately locked herself in her room and refused to participate in the program following her provocative speech. Subsequently, numerous articles telling about Grigoriu who allegedly “was taken captive” and “was attacked by those wishing revenge” have appeared on the web.
Later the Center for Human Rights of Moldova submitted a letter to the Armenian ombudsman in which expressed regret about the incident. News from Armenia - NEWS.am
Moldovan-Armenian community demands dismissal of country’s parliamentary advocate
Representatives of the Armenian community in Moldova informed about their intention to demand the dismissal of Moldovan parliamentary advocate Aurelia Grigoriu, who had incited a diplomatic scandal.
As Armenian News-NEWS.am informed earlier, during last week’s international forum that was held in Armenia’s capital city Yerevan, Grigoriu said: “Armenia has occupied 20 percent of Azerbaijan’s territories committing genocide against Azerbaijanis.”
“The Armenian community of Moldova issued a statement. The respective document, with a demand to remove Aurelia Grigoriu from office, will be sent to the [Moldovan] parliament this week,” Moldovan-Armenian community representative, political scientist
Ernest Vardanyan told OMEGA News Agency on Monday. According to him, Grigoriu’s demeanor at the aforesaid forum was scandalous and impermissible, and such
conduct causes great harm to Moldova-Armenia interactions. “And what is more, let us not forget that Armenia’s President Serzh Sargsyan will arrive in [the Moldovan
capital city] Chişinău on [Thursday,] July 11. I do not doubt that this [i.e., Grigoriu’s remarks] was especially set up in the lead-up to this visit, in order to cast a shadow upon the visit,” Vardanyan stressed. News from Armenia - NEWS.am
28
Art Exhibition dedicated to the UN Decade for Deserts and Fight against Desertification was opened in UN House
Yerevan, 10 July, 2013 - An art exhibition, which commemorates the UN Decade for Deserts and Fight against Desertification, was inaugurated today at the UN House. More than 25 artworks of an Armenian artist Peto Poghosyan were presented to the UN staff and the art community at the opening ceremony.
The exhibition, entitled “City Variety” features watercolor paintings of Yerevan, Gyumri and Paris. Peto Poghosyan’s art attracted youth, artists, the international community, civil society activists, the media and the general public.
Armineh Haladjian, the Information Officer of the UN Department of Public Information in Armenia said: “Through Armenian art and its rich traditions we wish to attract public attraction to the issues in the UN global agenda. With this exhibition dedicated to the UN Decade for Deserts and Fight against Desertification, we are complementing the country’s efforts and the society’s demands to build and maintain environmentally sustainable cities in Armenia both as an urban setting and as a healthy habitat for generations to live
in.”
Peto Poghosyan, the artist, commented: “I appreciate this opportunity to share my art with the public and to emphasize the crucial role which we, artists, play in the development of our society.”
The exhibition will be open to the public until 30 July, 2013 (except weekends) from 15:00 till 17:00.
The UN House doors are traditionally open to Armenian artists who use their creativity and talent to promote UN values: peace, sustainable development, healthy life style and protection of environment, respect to human rights and achievement of the Millennium Development Goals.
Noyan Tapan
IAEA to allocate $1 million to Armenian National Institute of
News from Armenia - NEWS.am
Metrology
International Atomic Energy Agency (IAEA) will allocate around $1 million for modernization of National Institute of Metrology laboratory.
Institute Director Vahan Sahakyan told Armenian News- NEWS.am that new equipment will be used for testing and calibration of instruments measuring radiation levels.
The modernization will take place in two stages. During the first in August and October 2013, the institute will receive two batches of equipment for testing the measuring instruments at the NPP, as well as batchers for different purposes. At the second stage, the institute plans to get the equipment for testing X-ray machines.
29
EU not urging Armenia to damage relations with Russia - EU
Commissioner
YEREVAN. – EU Commissioner for Enlargement and Neighbourhood Policy Stefan Fule strongly disagree with the view that Europe is opposed to the development of relations between Armenia and Russia.
During a meeting with NGO representatives in Yerevan, Fule said he could not comment the question whether Russian side is exerting such pressure. He suggested the audience should answer this question.
“But I watch the news, I know the price of gas and the issue of arms sales, and a number of other issues,” he noted.
At the same time, he stressed there is no concept of pressure in relations of EU with its partners. The Union is building relationship in a way that it should lead to the victory of all sides. The Association Agreement does not limit
Armenia’s relations with its neighbors and partners. “An answer to the question whether there is a definite pressure is: ‘no’,” he said. Relations with the Union
will only strengthen Armenia’s capabilities in terms of cooperation with colleagues and neighbors, and will strengthen position in the region.”
European Commissioner stressed that the European side aims to be transparent and predictable “for you and Russian colleagues.”Europe is committed to the creation of a free economic zone from Lisbon to Vladivostok without any obstacles.
The Association Agreement in no way can be a problem of different civilizations, Fule said, adding that it is not a choice.
Moreover, the EU has never told partners to stop or reduce relations with Russia. On the contrary, they do not want to break the traditional ties. The European side only encourages further cooperation with Russia, which Armenia deems important, including from the point of view of national interests, he concluded.
News from Armenia - NEWS.am
US participates in Armenia national response plan workshop July 9-11
YEREVAN. – The U.S. Army Corps of Engineers and the Kansas National Guard are among more than 100 participants involved in Armenia’s National Response Plan Workshop July 9-11 in Yerevan. This event is organized under the framework of the U.S. commitment to regional security through high level disaster response preparation.
This is the fourth major exercise of its kind involving the Corps’ Civil Military Emergency Preparedness (CMEP) Program and the Kansas National Guard. The Corps assists countries with planning large-scale disaster preparedness exercises. The Guard is involved through its State Partnership Program, which pairs Kansas with Armenia to exchange ideas on many
common challenges, including the best way to respond to and recover from disasters in their respective countries. The disaster preparedness event includes participants from over 18 Armenian government agencies and organizations, including the Metsamor Nuclear Power Plant. Representatives from Kansas are from the Kansas Division of Emergency Management, Kansas City, Kansas Police Department and the Wolf Creek Nuclear
Generating Station. The United Nations Disaster Management Team will also participate in the disaster response exercise.
News from Armenia - NEWS.am
30
News from Armenia - NEWS.am
More Armenian citizens travel to Turkey
ANKARA. – A total of 20,500 citizens of Armenia headed to Turkey from January to May 2013.
The number of Armenian citizens that visited Turkey between these months grew by 3.9 percent as compared to the same time period in the year past, Armenian News-NEWS.am ascertained from Turkey’s Culture and Tourism Ministry.
In its turn, the aforesaid figure is 4.8-percent more than the same time period in 2011.
A total of 5,236 citizens of Armenia visited Turkey in May alone.
To note, 70,956 Armenian citizens had traveled to Turkey all through 2012.
Borussia Dortmund Sign Henrikh Mkhitaryan
Borussia Dortmund have won the race to sign Shakthar Donetsk attacking midfielder Henrikh Mkhitaryan for a four-year-contract, shutting the door on any hope that Liverpool had of signing him.
On Monday, Dortmund said it had agreed on a deal for the 24-year-old Mkhitaryan, after the Armenian international banged in 25 goals and laid on another 10 in the previous season.
Dortmund’s CEO Hans-Joachim Watzke and sporting director Michael Zorc negotiated the deal after travelling to Donetsk last week to finish off the deal which will help the German side fill the void left in their squad by Mario
Götze’s departure to arch rivals Bayern Munich at the end of last season. "Borussia Dortmund and the player have reached a fundamental agreement for a playing
contract that would run to June 30, 2017," the traders' announcement said. "The details must still be finalized."
Previous reports suggested that it would take some 25 million euros ($32.13 million) to prize Mkhitaryan away from Shaktar. If confirmed, such a fee would make the Armenian the club's most expensive signing ever.
"The Knock at the Door"
Book Presentation by Author Margaret Ahnert
WATERTOWN -- Armenian-American author Margaret Ajemian Ahnert will be discussing the latest developments from her award-winning book "The Knock at the Door," at ALMA (65 Main Street, Watertown MA 02472) on July 17 at 7 p.m.
A journey through the darkness of the Armenian Genocide, as told by the author's mother Ester, the book has been translated into 10 different languages, gone through six printings, and was named "Best Historical Memoir of 2008" at the New York Book Festival.
As she was growing up, Ahnert listened to her mother's terrifying stories about her deportation from her home in Amasia, Turkey, during the Armenian Genocide. Separated from her family at age
31
15, Ester underwent traumatic experiences but eventually escaped and emigrated to America. The book also explores mother/daughter relationships and presents an intimate view of family life and the inspiration Ahnert took from her mother.
Born in New York City, Ahnert has an MFA from Goucher College, a BA from Goddard College, and is a graduate of the Barnes Foundation. She has pursued a variety of careers: producing television documentaries, lecturing as a docent at the Metropolitan Museum of Art and the Philadelphia Museum of Art, and teaching art appreciation through the "Art Goes to School" program in elementary schools. She has received numerous humanitarian awards, including the "Ellis Island Medal of Honor," and in 2010 established the Margaret Ajemian Ahnert scholarship program, which supports female journalists in Armenia.
10th Annual Golden Apricot Film Festival Kicks Off in Yerevan
YEREVAN -- Golden Apricot Yerevan 10th International Film Festival opening ceremony started on Charles Aznavour square with opening of Aznavour’s Star and continued at the National Theatre of Opera and Ballet. The legendary chancoinier himself honored the event with his presence.
The festival theme is Crossroads of Cultures and Civilizations. The theme is anchored in the idea of a global human landscape in the process of transformation and the challenges such transformations pose to human beings.
Minister of Culture Hasmik Poghosyan offered opening remarks and read the official welcome speech of the President of the Republic of Armenia. The Jubilee edition of the Festival was announced as open by the Festival Director-Harutyun Khachatryan and Ralph Yirikian, Director General of VivaCell-MTS – the General Sponsor of the Festival.
The competition film programme and the Board of Jury of this year were presented.
Atom Egoyan- the Honorary Director of the Festival delivered a welcome speech and announced the “Parajanov Thaler” award granted to Charles Aznavour.
“Hover” Chamber Choir, the State Youth Orchestra of Armenia and soloists of the National Theatre of Opera and Ballet of Armenia performed at the ceremony.
A short documentary presenteing Aznavour’s visit to Armenia in 1963 was screened. The ceremony was closed with the performance of Aznavour’s renowned “Pour Toi Armenia» by a children’s choir led by N.Gyurjinyan.
The ceremony was followed by the screening of “Shoot the Piano Player” (directed by Francois Truffaut) starring Aznavour.
32
Diarbekir’s St. Giragos Church Foundation Reclaims its Property
DIARBEKIR -- In response to the petition by the foundation of Saint Giragos Armenian Church in Turkey’s Diyarbakir, and concerning the return of the city’s 190 pieces of real estate that once belonged to the Armenians, the Diyarbakir Foundations’ Department reached a positive decision on seventeen such real estates.
In line with the church register, from 1910 to 1921, a total of 190 pieces of real estate in Diyarbakir’s twenty districts belonged to the Armenians, Ozgurhabergazetesi website of Turkey reports.
As a result of the studies that were conducted, seventeen pieces of real estate—with an area of 15,000 square meters—, which belonged to the Armenians, was discovered in the Sehitlik Koskler district of Diyarbakir. But difficulties arose in connection with the return of these areas, since there are illegal
structures and public buildings in these areas. Vartkes Ergun Ayik, the chairman of the executive board of Saint Giragos Church expressed his satisfaction on the return of the property stating: “The fields and gardens,
which earlier belonged to our community, are currently occupied. 17 estates of 190 have been returned. To return the rest might be quite difficult”. He stressed, however, that if these real estates are not returned with the conventional process, they will appeal to the court.
Vartkes Ergun Ayik informed that the major part of the money taken for the reconstruction of the Saint Giragos Church has been paid, though the foundation still has a debt of 1 million Turkish Liras to pay. He stated that they need the assistance of the community to pay the debt.
St. Giragos church, which although out of use has recently been renovated in part as a sign of reconciliation with the Christian community. It was seen as one of the largest and most important Armenian churches in the Middle East, with seven altars. It was closed during the Armenian Genocide in 1915-1916, and was returned to the local Armenian community in 1960, although due to emigration in the 1970s and 1980s the local Armenian community was much diminished. According to some art historians, the church is the largest in the Middle East. The complex sprawls over 3,200 square meters and includes priests’ houses, chapels and a school.
The church was seized by the German army in 1913 and served as their local headquarters until 1918, when it was converted into a fabric warehouse.
33
Identity Crisis: Journalist Explores the Roots of Hamshen Armenians
By Gayane Mktychyan
“It turns out that my genetic group is G1, the same group to which Avik Topchyan, another Hemshin belongs. While I do not know Mr. Topchyan, it would appear that we are in fact related and that generations ago our relatives were brothers.
“I was just a young child when I heard others in the house talk about how there were still Muslim Hamshens living along the Black Sea coast and that they spoke the Hamshen dialect. Different numbers were tossed about as to how many there were – one hundred thousand, one million,” recalls Ishkhanyan.
Two years ago, Iskhanyan won a Eurasia Partnership Foundation grant and took a trip to Turkey's eastshore of the Black Sea, where he spent 12 days at the Armenian-speaking Muslim Hemshen settlements and wrote a story, titled “Who Are They? The Muslim Hamshens Who
Speak Armenian”. Based on Ishkhanyan’s “Muslim Hemshin Armenians”
project a trilingual (Armenian, English, Turkish) CD and website (www.hamshesnak.com) have been created, where besides texts, multimedia aids, such as video material and photographs, interactive maps, tell the fascinating story of the Hamshens, their lifestyle, cuisine, perception of their identity, political outlook, and their dialect.
Historical Hamshen is located in the northeast region of present-day Turkey. Scholarly research says that the Islamization process of the Hamshens began in the 1700s. Many scattered to settlements along the Black Sea Coast – Trabzon, Ordu, etc – to avoid religious conversion. There are no records preserved from that period as to why and how they converted to Islam. All such information was recorded some 100-150 years later.
The Hamshen people today can be divided into three main groups: The Christian Armenian Hamshens, who live in Abkhazia and Russia’s Krasnodar District. They speak the Hamshen Armenian dialect; the Sunni Muslim Armenian-speaking Hamshens, (Hopa-Hamshens) who live in the Hopa and Borçka regions of the Turkish province of Artvin and call themselves, Hamshetsi or Homshetsi; and Sunni Muslim Turkish-speaking Hamshens (Bash-Hamshens) who mostly live in the Turkish province of Rize and call themselves, Hamshil.
34
ArmeniaNow.com
“Who were they? Were they actually Armenian? Did they look like us? Were they different, very different? What an exotic thing – people who are Muslim, but speak Armenian,” these were the questions and thoughts that prompted journalist Vahan Ishkhanyan to search for answers in the land of disputed identity and present it all in his lengthy new commentary about Hamshen Armenians.
Ishkhanyan’s grandfather was from Hamshen, as the reporter learned when Hamshen expert Hovan Simonyan took a gene sample from Ishkhanyan for his Armenian gene project.
“Hopa-Hamshens have lost the religion and many traditions, they have taken everything from the Turkish environment, but have preserved their own language, and it is due to that language that they know about their Armenian roots, many consider themselves Armenian. This shows that any community, having lost everything else, but having preserved the language, will not merge and can always return to its roots,” says Ishkhanyan.
Ishkhanyan’s guideswere his Turkish colleagues, CemilAksu, President of the BirYasam (One Life) Cultural and Environmental Organization, and Harun Aksu.
63 year-old Cemal Vayiç, (the father-in-law of Hopa researcher Cemil Aksu) considers himself Hamshen, says he knew the language since childhood and wants to preserve it.
“We knew that language as young kids and want to preserve it. We aren’t renouncing our identity. I will live as a Hamshen till the end. We know that the Hamshens are descended from Armenians. If Armenians visit and relate with us more often, we will be able to improve our language skills.” says Cemal Vayiç.
At his house all present told that before going to school they did not know Turkish and spoke only Hamshesnak. They learnt Turkish at school. Aksu says the assimilation policy of Hopa-Hamshens started in the 1980s and the Hamshen dialect gradually gave in to the Turkish language.
At the revolutionary Hayteh Bar owned by Harun Aksu, Ishkhanyan meets Mumi Yilmaz. As soon as they step foot into the bar he holds out his hand in welcome and says – I’m also Armenian. “We know about your cause, we are of the same blood,” he says.When asked how he knew he was Armenian without knowing any of thehistory, Yilmaz responds:
“I don’t need to know the history to say that I’m Armenian. My grandfather is my history. He told me that it’s the truth. Whatever I know comes from him. My grandfather came down from the mountains to sell whatever he had, a bit of milk, oil, whatever. They caught him, called him Armenian, and bashed his head in. They stole his belongings, his horse, everything.Before, in the mountains, they made our life miserable. We were hungry. When we came down they beat us constantly. They singled us out as Armenians. But now we’ve come down and they can’t persecute us anymore".
A shop owner glows upon learning that the reporter was Armenian and asks whether people in Armenia know about them. Then he adds “Eh...we sold our religion. We sold our Christianity and became Muslims.”
Even those Hamshens who avoid calling themselves Armenian and regard themselves as Turks can’t escape the scorn heaped upon them by the other peoples of the region, calling them ermeni (“Armenian” in Turkish) in contempt.
As opposed to Hopa-Hamshens, who accept their Armenian identity, Turkish-speaking Bash- Hamshens deny their Armenian descent, but celebrate Vardavar (an Armenian Christian holiday with elements dating back to pre-Christian era) and bury the deceased in coffins, unlike Muslims who only use a shroud.
“If you ask a Hamshentsi what he is, he will answer “Hamshen’. If you then ask what a Hamshen is, he’s at a loss. In this country, not calling yourself a Turk is an act of courage,” says Bash-Hamshen Selçuk Güney, who owns the guesthouse in Samsun.
Ishkhanyan writes that on the one hand the Turkish authorities made up their version of history to cut the Hamshens from their Armenian roots, while on the other hand the local government and residents of other Muslim nationalities called Hopa-Hamshens Armenian and oppressed them, which made them preserve their language and their Armenian descent as a form of resistance. They had two ways out: resist and remain the “the cursed ones”, adopting the ideology of oppressed masses, i.e. communism, or become more catholic than the “the Roman Pope, i.e. Turkish nationalists”.
“Leftists (Marxists) are very courageous, when they learnt I was Armenian, they would come up, talk to me without fear. Others, who are now facing their Armenian identity issue, were very friendly, but asked not to record their names as soon as I was about to take notes. They asked not to cite them, they were scared. I saw that in Turkey people are afraid because of their Armenian descent, maybe in Istanbul it is not so, but in Hamshen it was,” says Iskhanyan.
He also speaks about the Hamshesnak (the Hamshen dialect is referred to as such in most scientific researches) and says if one listens to it carefully Armenian words can be detected and after some getting-used-to it becomes clear that it is Armenian.
35
And it is probably not accidental that Yilmaz Topaloglu, former mayor of Hopa, told him: “I feel uncomfortable conversing through a translator. We can speak that language fairly well, but sadly we’ve been subjected to assimilation and various pressures. That’s why we have difficulty understanding each other.”
“The language he refers to is Armenian. Yilmaz wouldn’t say such a thing to anyone else in the world except for an Armenian who speaks it – ‘I feel uncomfortable conversing through a translator’,” writes Ishkhanyan.
In the end, Ishkhanyan answers the question: “Who are they?” “They’ve demolished the Hamshen Kachikar Church so that no traces are left. You won’t find it. The unknown location of the church symbolizes the destruction of the Black Sea Armenians. Successive Turkish regimes have dug down deep to eradicate all Armenian roots so that none ever grows again. But one stubborn branch, long overlooked, has sprouted again, trembling with fear. The Armenian words that flutter from the lips of this 30,000 Muslim community is the last vestige of a past when Armenians once lived on the Turkish shores of the Black Sea.”
Kiva.org is a non-profit online lending organization. It helps to alleviate poverty in developing world. It allows individuals like YOU to make $25 or more loans directly to low income entrepreneur/farmers, through reliable micro- financing institutions. It has a repayment rate of 98.87%. It operates in more than 60 countries (including Armenia)
For more information, please visit Kiva.org, do your due diligence, and
make $25 or more Loan (s) and join many other Armenians (and many more non- Armenians) to help reduce poverty in Armenia, and help keep Armenians in Armenia.
YOU CAN
For further information you can contact: Seta Ghougassian seta_gu@yahoo.ca (416)694-6142
Èàôê2 ́2ò Þ2 ́2Â2Âoð - LOUSSAPATZ - THE DAWN
Ðð2î2ð2ÎàôÂÆôÜ Üàð êoðàôÜ ̧ ØÞ2ÎàôÂ2ÚÆÜ ØÆàôÂo2Ü - ÂàðàÜÂú
333 DENISON ST. UNIT # 3 MARKHAM, ON CANADA L3R 2Z4 TEL: 905 – 752 – 1206
E-MAIL : loussapatz@gmail.com Èàôê2 ́2ò Þ2 ́2Â2ÂoðÂÆ ì2ðâ2Î2Ü Î21⁄4Ø
îÜúð3⁄4Ü äoîðàê ØàôÞo2Ü MANAGING EDITOR BEDROS MOUCHIAN îÜîoê2Î2Ü Úàìê3⁄4ö ¶2ܶàôðo2Ü FINANCE HOVSEP KANKOURIAN
No comments:
Post a Comment